در ابتداي اين نشست دكتر فرخ مسجدي رئيس امور آب، كشاورزي و محيط زيست سازمان برنامه و بودجه كشور ضمن تفكيك موضوع آلودگي هوا و موضوع گرد و غبار در اين نشست گفت: موضوع آلودگي هوا غالباً در كلان شهرها مطرح است و در فصل هاي سرد سال عواملي نظير فعاليتهاي صنعتي و گرمايشي باعث تشديد اين پديده مي شود. لذا تصويب قانون هواي پاك تلاشي در راستاي حل اين مشكل بوده است كه ميتوان گفت هر چند تصويب و اجراي اين قانون اثرات مثبتي داشته است اما با اين وجود به نظر مي رسد مي بايست تجديد نظري در برخي از بندهاي اجراي اين قانون صورت گيرد.

وي در خصوص تبيين پديده گرد و غبار، ضمن بررسي دلايل شكل گيري اين پديده در كشور افزود، كاهش كيفيت هوا و همچنين اختلال در پروازها نمونهاي از پيامدهاي اين پديده است كه منجر به بروز نگرانيهاي اقتصادي و اجتماعي متعددي شده است. با وجود اينكه بخش عمده اي از اين پديده منشا خارجي دارد اما با اين وجود بايد به كانون هاي داخلي اين پديدة در حال گسترش توجه كرد. در همين خصوص تلاش هايي نيز صورت گرفته است كه به دليل مشكلات اجرايي، اين تدابير به صورت كامل عملياتي نشده و منجر به تعديل و كاهش آثار منفي ناشي از پديده گرد و غبار نشده است.

دكتر خسرو اشرفي؛ دانشيار دانشكده محيط زيست دانشگاه تهران، به عنوان سخنران نخست اين نشست در سخنراني خود تحت عنوان مديريت كيفيت هوا گفت: سيستم مديريت كيفيت هوا بايد به صورت علميتر مورد بررسي واقع شود و پايش كيفيت هوا به طور مداوم مورد توجه باشد و بدانيم كه مديريت كيفيت هوا يك چرخه به هم پيوسته است.

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: ما بايد هدف گذاري درستي در مديريت كيفيت هوا داشته باشيم و به اين مهم توجه كنيم. رويكردهاي صحيح پايش كنترل هوا و مدل سازي علمي و استاندارد، ما را به ارزيابي صحيح كيفيت هوا خواهد رساند. در اين راستا اولين گام، پايش دقيق وضع موجود است تا بتوانيم با تحليل درست گام هاي بعدي را درست و دقيق برداريم.

اين پژوهشگر حوزه محيط زيست افزود: هدف گذاري بهبود كيفيت هوا بايد با تعيين شاخصهاي قابل سنجش همراه باشد. اين هدف گذاري نيازمند يك كار علمي و كارشناسي دقيق است كه به نظر ميرسد تاكنون محقق نشده باشد. ما براي حركت به سمت اهداف كمي و زماندار بايد برنامه ريزي اجرايي داشته باشيم.

دكتر اشرفي ضمن تفكيك برنامهريزي به سه مقطع زماني گفت: در خصوص بهبود كيفيت هوا مي بايست در قالب طرح هاي كوتاه مدت پنج ساله، ميان مدت ده ساله و بلند مدت بيست ساله حركت كنيم و به سمت تعيين اهداف كمي و تدوين برنامه اجرايي گام برداريم. لذا پايش كيفيت هواي آزاد به عنوان يك شاخص مهم و اطلاع رساني منظم آن مي بايست مورد توجه باشد.

وي با اشاره به اهميت داده هاي قابل اتكا در تحليل شرايط موجود گفت: بايد به بحث كاليبره كردن ايستگاه ها بهويژه در شهرستانها توجه ويژه اي داشت البته لازم به ذكر است كه پايش آلودگي هوا و ايستگاههاي سنجش كيفيت هوا در كلانشهر تهران در وضعيت خوبي قرار دارد، اما نافي اين نكته ضروري نيست كه در واقع به يك شبكه پايش ملي در زمينه كيفيت هوا نياز داريم. با اين وجود به نظر مي رسد پذيرفتن شاخص هاي آمريكايي “US EPA”در بحث آلودگي هوا بدون لحاظ زيست بوم ايران با ايرادات اساسي مواجه است.

اين مدرسدانشكده محيط زيست دانشگاه تهران افزود: طراحي شبكه پايش ملي بايد در چهار سطح تعريف شود و ديتا ها بايد به صورت جدي مورد توجه قرار گيرد، لذا در پايش آلاينده از منابع ساكن، بايد به بحث منشا آلاينده و همچنين شركت هاي پايش كننده توجه ويژه اي شود، لذا با وجود اينكه در پايش آلاينده منابع متحرك خوب عمل كرده ايم مي بايست به مسئله خودروهاي فرسوده توجه ويژه داشته باشيم، بنابراين ايجاد مراكز مستقل در اين زمينه مي تواند راه گشا باشد.

دكتر اشرفي افزود: لزوم توجه به شاخص سازي داخلي با توجه با وضعيت كشور و همچنين نوع خودروها و توجه به همه منابع كشور بايد مورد توجه قرار گيرد و آزاد سازي اطلاعات در خصوص سياهه انتشار در تمامي دانشگاه ها مي تواند موجب پيشرفت كشور در اين زمينه شود. لذا ارزيابي زيست محيطي پروژه ها بايد مورد توجه ويژه باشد از همين رو اميدوارم با توجه به سرمايه گذاري كشور بر روي سوپر كامپيوترها، در كشور بتوانيم از ظرفيت اين سرمايه گذاري به منظور ارتقاي كيفيت داده ها استفاه كنيم.

وي خاطر نشان كرد: در مباحث قوانين به خصوص هواي پاك وضعيت خوبي داريم كه منشا آن در قانون اساسي است. البته عدم تطابق با استاندارد در ايران مسئله غير قانوني تلقي نمي شود. توجه به قدرت سازمان محيط زيست و همچنين خارج كردن اين سازمان از مباحث سياسي بايد به صورت جدي مورد توجه باشد.

وي در پايان خاطر نشان كرد: هزينه هاي اقتصادي مقابله با آلودگي هوا و چرخه مربوطه بايد مورد توجه واقع شود و سازمان محيط زيست بايد شان ملي خود را احيا كند.

دكتر فرزام پوراصغر؛ پژوهشگر و رئيس گروه توسعه پايدار امور برنامه ريزي و آمايش سازمان برنامه و بودجه كشور به عنوان سخنران دوم اين نشست ضمن بررسي مباحث طوفان هاي محيط زيستي گفت: محيط زيست يك امر به هم پيوسته است و بايد توجه داشته باشيم همچون تجربه اي كه در بحث كرونا داشتيم اقدامات ديرهنگام در مباحث محلي و منطقه اي مشكلات كوچك را تبديل به مباحث بين المللي نكند. در همين راستا وي به اثر پروانهاي اشاره داشت كه يك اتفاق كوچك در يك سوي دنيا ميتواند عامل اتفاق بزرگ ديگر در سوي ديگر دنيا باشد.

وي با بيان پيشينه طوفانهاي گرد و غبار، ضمن اشاره به تجربه كشور آمريكا در سال ۱۹۳۰ گفت: تجربه آمريكا باعث جابه جايي ميليون ها نفر در آن سال شد. لذا با توجه به اينكه سالانه دو ميليار تن گرد غبار در جهان ايجاد مي شود و سهم پانصد ميليون تن از اين گرد و غبار مربوط به منطقه خاور ميانه است توجه به اين موضوع را در كشور ما دو چندان مي كند. پور اصغر ضمن بيان دلايل متنوع بروز تغييرات اقليمي و كانون هاي گرد و غبار در جهان گفت: حتي كشورهايي مثل ژاپن و كره نيز تحت تاثير اين پديده هستند

اين پژوهشگر حوزه زيست محيطي خاطر نشان كرد: در برنامه هفتم بايد به بارگذاري جمعيت و صنايع توجه بيشتري داشته باشيم. كانون هاي جنوب غرب و شرق كشور در آينده دچار تغييرات خواهد شد. لذا نبايد از خاطر ببريم، در كشور ۳۲ ميليون هكتار زمين بياباني داريم.

وي طوفانهاي گرد و غبار و خشكسالي را از بلاياي طبيعي خواند و گفت: متاسفانه خاك در بيشتر نقاط آلوده مي شود و اثرات بهداشتي و ظهور بيماري هاي ناشناخته نتيجه اين پديده است. بر اساس آمار موجود در سه سال اخير ۸۳ درصد از جمعيت كشور تحت تاثير پديده گرد و غبار قرار گرفته اند. چين، ايران و استراليا به عنوان سه كشور پيشران در حوزه مطالعات انجام شده در خصوص اثرات آلودگي هوا و در مباحث اجتماعي مطرح هستند و اما تنها اين براي حل مساله گرد و غبار كافي نيست..

وي در خصوص پيامدهاي منفي پديده گرد غبار خاطر نشان كرد: به عنوان مثال تهران دچار زيان دو ميليارد دلاري تنها در بخش بيماري از اين ناحيه شد. اما مهمتر از اين، افزايش فقر و تخريب محيط زيست است كه به صورت يك چرخه معيوب عمل مي كند.

دكتر پور اصغر افزود: انتقال مشكلات به مناطق دور دست به هيچ عنوان علاج مسئله نيست. اعتراف به اشتباه و بازبيني روش ها يك راه درست است كه بايد مدنظر باشد. لذا بر اين باورم مي توانيم از ظرفيت هاي بين المللي استفاده كنيم و برخي از مشكلات امروز را مرتفع كنيم. بيش از ۷۰ كنوانسيون بين المللي در حوزه محيط زيست وجود دارد كه متاسفانه تاكنون از اين ظرفيتها به خوبي براي حل مسائل محيط زيستي داخل كشور استفاده نكرده ايم. براي مثال مي توان به اپديم APDIM كه اتفاقاً در كشور ما مستقر است و در زمينه ريزگردها هم فعاليت داشته اشاره داشت كه مورد غفلت ما واقع شده است.

اين محقق افزود: در روند تدوين و اجراي برنامه هفتم به صورت جدي بايد به استفاده ايران از كنوانسيون هاي بين المللي تأكيد شود. ايران مي تواند به عنوان پيشرو در امر مواجهه با پديده گرد و غبار در منطقه شناخته شود و به صورت فعال در اين موضوع عمل نمايد. مشاركت هاي مردمي در مواجهه با پديده گرد و غبار نيز بسيار ضروري است كه بايد مورد توجه واقع شود.

وي در خصوص راهكار هاي مقابله با اين پديده گفت: بايد با نقشه راه درست و افزايش تاب آوري و ارتقاي ديپلماسي محيط زيستي اقدام كنيم و بايد در اجلاس بين المللي با برنامه هاي منطقه اي برخي از همسايگان مقابله كنيم.

وي در پايان خاطر نشان كرد: معتقدم مي توانيم به سمت ايجاد ساز و كار مشخصي براي حل مسائل گام برداريم. بايد براي گرد و غبار و براي سونامي، زير ساخت هاي مكاني مورد نياز را از قبل انديشيده باشيم. لذا بايد به صورت مستدل بگويم هر يك دلار هزينه براي كاهش بلاياي طبيعي ۷ دلار بازگشت سرمايه خواهد داشت و اين سرمايه گذاري لازمه ايران عزيز است.

لازم به ذكر است اين نشست، نود و ششمين نشست علمي-تخصصي با عنوان گرد و غبار و بحران آلودگي هوا بود كه روز چهارشنبه ۴ آبان ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الي ۱۲ ظهر به همت دفتر آموزش و ترويج مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور با حضور صاحب نظران ملي و استاني برگزار شد.

دريافت لينك خبر