در نشست نقد و بررسی کتاب هفتاد سال برنامه ریزی در ایران مطرح شد: بررسی کتابی که مبنای تدوین مطالعات برنامه هفتم توسعه کشور شده است و باید بدانیم اندیشه و تلاش برای توسعه ایران پایان ندارد.

به گزارش روابط عمومی مرکز از نمایشگاه کتاب تهران، نشست نقد و بررسی کتاب "هفتاد سال برنامه ریزی در ایران آسیب ها و چالش ها" و مجموعه مطالعات شش جلدی این اثر با حضور دکتر فتح الله آقاسی زاده، دکتر مرتضی مهرعلی تبار، مهندس سعید غلامی نتاج امیری در غرفه مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری برگزار شد.

 در ابتدای این نشست سید محمد شفیعی مدیرکل دفتر آموزش مرکز، ضمن عرض خیر مقدم به میهمانان این نشست ابراز امیدواری کرد و گفت: تلاش صورت گرفته در نمایشگاه کتاب با استقبال خوب مخاطبین مواجه شود.

در ادامه این نشست مهندس غلامی نتاج در سخنانی با اشاره به تاریخچه تدوین این کتاب  و مطالعات شش جلدی صورت گرفته ضمن اشاره به همایش هفتاد سال برنامه ریزی در ایران گفت: زمانی تدوین این کتاب آغاز شد که کشور در آستانه چهل سالگی پیروزی انقلاب قرار داشت و از سوی دیگر مباحث مربوط به حوزه برنامه ریزی با عنایت به گذشت هفتاد سال از آغاز فرایند برنامه ریزی مورد توجه قرار گرفته بود.

وی ضمن اشاره به کارگروه های شش گانه در خصوص مطالعات صورت گرفته در موضوع کتاب، گفت: موسسات، دانشگاه ها و همچنین دستگاه های اجرایی که ورودی در بحث برنامه ریزی داشتند در تدوین این مطالعات مشارکت ویژه ای داشتند.

مشاور پژوهشی مرکز با اشاره به کارکردهای کارگروه های متشکل در تدوین این مطالعات خاطر نشان کرد: در ابتدا به آسیب شناسی نظام برنامه ریزی در ایران پرداخته شد که این بخش تحت هدایت دکتر آقاسی زاده پیش رفت. در ادامه پرورش این ایده به نشر کتابی با عنوان "هفتاد سال برنامه ریزی در ایران؛ آسیب ها و چالش هایی" رسیدیم که تالیف دکتر آقاسی زاده بود. علاوه بر این، مجموعه مطالعات انجام شده نیز به صورت جداگانه در مجموعه ای شش جلدی منتشر شد.

وی ضمن اشاره به اهمیت این کتاب و مجموعه شش جلدی مطالعات آن افزود: امروز در حال بررسی کتابی هستیم که مبانی آن مبنای تدوین مطالعات برنامه هفتم توسعه کشور شده است. برنامه ای که هم اکنون در ایستگاه دولت قرار دارد.

وی با اشاره به زمان بسیار اندک در خصوص برنامه ریزی با کار ویژه توسعه کشور، گفت: امیدوارم بدانیم اندیشه و تلاش برای توسعه ایران پایان ندارد، با این وجود معتقدم زمان اندکی برای خدمت گذاری به مردم باقیمانده است.

غلامی در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد: علاقه مندان به حوزه برنامه ریزی با مطالعه این آثار به نگاه جامعی در خصوص موانع برنامه ریزی در ایران و گذر از وضعیت موجود دست پیدا کنند.

در ادامه این نشست دکتر فتح الله آقاسی زاده در سخنانی ضمن اشاره به چرایی تالیف این کتاب گفت: لزوم انتشار تجربه برنامه ریزی در کشور یک لازمه مهم بود و درک عمیق و تجربه این موضوع  باید در سطح گسترده ای به منظور عبور از شرایط موجود منتشر شود.  

وی با اشاره به دغدغه برنامه ریزی و تجربه شکست در برنامه های توسعه کشور ادامه داد: باید پاسخ داد چرا با وجود سال ها برنامه ریزی، تلاش های صورت گرفته به خوبی اجرا نشده است لذا باید پرسید چرا برنامه های ما به اهداف تعیین شده دست پیدا نکرده است.

مولف این کتاب در خصوص دلیل سوم تالیف این اثر گفت: ما زمان محدودی داریم، متاسفانه در عرصه اجرایی کشور دچار روزمرگی شده ایم و فرصت چندانی برای تحقق توسعه کشور نداریم.

دکتر آقاسی زاده ضمن اشاره به برنامه اول توسعه کشور در قبل از انقلاب گفت: اولین برنامه توسعه کشور در شرایط اضطرار کشور نوشته شد. لذا بر این باورم باید به سمتی برویم که بدانیم زمان زیادی برای تلف کردن نداریم و برای توسعه مطلوب ایران باید به سمت تحقق برنامه ها گام برداریم. اگر ما در زمان خودش به دغدغه ها توجه نکنیم هر دغدغه ای می تواند تبدیل به بحران شود.

وی با اشاره به محتوای کتاب افزود: سعی کردیم با تکنیک چندچرایی به سمت پاسخ ها برویم. بخش زیادی از توسعه کشور از بالا شکل گرفته است و این یک واقعیت عینی در کشور ما است، در واقع نقش حاکمان در توسعه کشور بسیار زیادی است.

این محقق عرصه برنامه ریزی ادامه داد: به صورت قطع می توانم بگویم استدلالی در خصوص برنامه ریزی در کشور نبوده که مورد توجه این کتاب قرار نگرفته باشد.

وی با اشاره به آسیب های برنامه ریزی در کشور خاطر نشان کرد: ما در بسیاری از مواقع، به رویاها بیشتر از برنامه ریزی توجه می کنیم. شرایط ناپایدار تصمیم گیران از دیگر دشواری های نظام برنامه ریزی است. در بسیاری از مواقع شاهد آن هستیم که برنامه ها رفته است و بعد سیاست های آن آمده است.

وی با اشاره به سپهر اداری ایران گفت: مدیریت فردی نمی تواند منجر به موفقیت برنامه ریزی شود، مدل مدیریتی در ایران فرد محور است و این مهم در عمل اجرای برنامه را در کشور با دشواری مواجه می کند. همچنین عدم مسئولیت پذیری نسبت به برنامه ها و چالش بقای مستمر از دیگر مسائل اصلی نظام برنامه ریزی در ایران به شمار می رود.

دکتر آقاسی زاده با اشاره به بخش راه کارهای این کتاب گفت: ما پیشنهاد تدوین و اجرای برنامه یکساله داده ایم و هر دولتی باید برنامه خود را داشته باشد. در واقع باید برنامه ها توازن ایجاد کنند. در این مسیر باید بر اصل حل مسئله و پرهیز از جامعیت گام برداشت.

وی ضمن اشاره به اهمیت توجه به مخاطب اصلی هر اثری گفت: زمانی خشنودی  نویسنده محقق می شود که اثر مخاطب اصلی خود را پیدا کند، لذا من تردید ندارم باید وضع موجود را دگرگون کنیم. وضع موجود سامان ندارد. از اینرو باید از وضع موجود فاصله بگیریم و بدانیم فرصت های اندکی برای خدمت باقیمانده است.

در ادامه این نشست  دکتر مهرعلی تبار با اشاره به نکات این کتاب به مفهوم "حکمرانی سلف سرویسی" در این کتاب گفت: با خواندن این کتاب متوجه می شویم که نویسنده صرفا نگاه تئوریک ندارد بلکه کاملا با عرصه اجرای نظام برنامه ریزی در کشور آشنا است.

وی ضمن اشاره به تاریخچه تدوین این کتاب در سال 97 و همایش مربوط به آن گفت:  محورهای شش گانه این همایش به نحوی طراحی شد که اسناد پشتیبان این همایش خود به تنهایی تبدیل به شش جلد کتاب شد. در واقع محورهای شش گانه این همایش هر یک به صورت مجزا کتاب جداگانه ای را صورتبندی کرد.

عضو هیئت علمی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری ضمن اشاره به ساختار محتوایی این شش جلد، گفت: مجموعه گزارش ها به انتشار عمومی رسیده است. ماحصل این مطالعات مورد توجه ویژه ای در برنامه هفتم توسعه کشور قرار گرفته است.

دکتر مهرعلی تبار در خاتمه ضمن اشاره به فراتحلیل صورت گرفته در این شش جلد کتاب، گفت: در این کتاب اشاره شده که در طول هفتاد سال برنامه ریزی با زیست بوم ایران مهربان نبودیم. ما باید به سمت مشارکت عمومی  در مباحث برنامه ریزی گام برداریم، همچنین ضرورت توجه به تحول در ساختار اجرایی کشور یک اصل استخراج شده از این کتاب است. حکمرانی شبکه ای نیز محور دیگری است که در این مطالعات به آن اشاره شده است. همچنین براساس یافته های این مطالعات، بازاندیشی در نظام برنامه ریزی نیازمند پالایش جدی است.

لازم به ذکر است نشست های تخصصی با موضوع نقد و بررسی کتاب های منتشر شده مرکز در غرفه مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در طول برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به صورت منظم و به صورت حضوری و مجازی در حال برگزاری است.