دكتر علي حسين پور،مدير كل دفتر امور ارتباط با مراكز علمي و پژوهشي خارجي و سازمان هاي بين المللي مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور،دكتر عابد اكبري، مدرس دانشگاه و مدير موسسه مطالعات و تحقيقات ابرار معاصر وبامشاركت فعالجامعه علمي، پژوهشي، دانشگاهي، انديشگاهي، صاحب­نظران، مديران و كارشناسان دستگاه­هاي اجرايي ملّي و استاني به صورت مجازي برگزار شد.

سيّدمحمّدشفيعي مديركل آموزش مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور در ابتداي نشست ضمن بيان هدف برگزاري نشست، اقتصاد بين‌الملل در مورد وابستگي متقابل اقتصادي ميان كشورها بحث مي‌كند. اقتصاد بين‌الملل به بررسي جريان كالاها و خدمات و پرداخت‌هاي يك كشور با ساير كشورهاي جهان مي‌پردازد. اقتصاد بين‌المللي با اثرات حاصله از تفاوت‌هاي بين‌المللي ميان منابع توليدي و ترجيحات مصرف‌كنندگان و نهادهاي بين‌المللي سر و كار دارد، به همين جهت ضرورت دارد اقتصاد بين الملل در نظام برنامه ريزي و حكمروايي كشور مورد توجه تصميم­سازان و كنشگران واقع شود و با اشاره به بندهاي مرتبط سياست هاي ابلاغي برنامه هفتم توسعه ضمن بيان اهميت اقتصاد بين الملل در نسبت با برنامه هفتم توسعه كشور گفت: در هر برنامه اي كه در كشور اجرا شده چه قبل از انقلاب اسلامي و چه بعداز آن، يكي از دلايلي كه برنامه ها را دچار مشكل مي كرد تكانه هاي بيروني و تحميلي بر اقتصاد كشور است.

وي با بيان اهميت شناخت روند هاي جهاني در تدوين برنامه هاي توسعه خاطر نشان كرد: شوك هاي نفتي در برنامه هاي توسعه كشور تاثير بسياري داشته است و همچنين تحولات بين المللي كشورهاي اطراف بر روي اقتصاد داخلي ما از جمله عوامل تاثير گذار به شمار مي رود، لذا شكاف بين وضع مطلوب و وضع موجود بايد با شناخت و مطالعه دقيق كاهش پيدا كند.

در ادامه اين نشست تخصصي، دكتر علي حسين پور،مدير كل دفتر امور ارتباط با مراكز علمي و پژوهشي خارجي و سازمان هاي بين المللي مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور به عنوان سخنران نخست اين نشست ضمن بررسي و كنكاش روند هاي اقتصاد بين الملل خاطر نشان كرد: بحران سال ۲۰۰۸ و همچنين پديده كرونا هر دو در روند اقتصاد بين الملل تاثير گذاري مهمي را داشته اند.

وي ضمن بررسي تركيب سهم اقتصاد هاي كشورهاي پيشرو در جهان، در افق سال ۲۰۲۳ ادامه داد: رشد جهاني در سال ۲۰۲۳  به صورت ميانگين سه درصد پيش بيني شده است و البته بر اساس پيش بيني ها در اين بين چين، هند و اندونزي از متوسط جهاني بالاتر خواهند بود كه در اين ارتباط، پيش بيني رشد اقتصادي آمريكا در سال ۲۰۲۳  نزديك به ۱,۵ درصد خواهد بود كه اين پيش بيني به معناي كاهش چشمگير رشد اقتصادي آمريكا است و به دنبال آن اين كاهش رشد در حوزه اقتصادي اروپا نيز تاثير گذار خواهد بود.

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: در واقع با روند كنوني كشورهاي نوظهور تا سال ۲۰۶۰، فاصله خود را با كشور هاي اروپايي كاهش خواهند داد. در اين بين كاهش رشد اقتصادي و افزايش تورم، چالشي است كه جهان كنوني با آن مواجه است.

 حسين پور ضمن بررسي تركيب سهم هر گروه اقتصادي از توليد ناخالص داخلي در اقتصاد جهاني خاطر نشان كرد: كاهش سهم كشاورزي در اقتصاد ملي كشور ها در مجموع به صورت مشهود قابل مشاهده است.

دكتر حسين پور با مقايسه دو اقتصاد آمريكا و چين ادامه داد: بر اساس داده هاي موجود حجم صادرات چين با وجود برخي از سياست هاي بازدارنده آمريكا از كشور رقيب خود بيشتر است در واقع چين توانسته با استفاده از استراتژي تنوع محصول محدوديت هاي تحميلي را مديريت كند و حجم صادرات خود را افزايش دهد. جالب اينجاست كه حجم واردات آمريكا نيز بيشتر از چين است.

وي ضمن احتمال ظهور قطب هاي اقتصادي با رويكرد نظم نوين جهاني در تحليل وضعيت كشور خاطر نشان كرد: طبق آمار بانك جهاني سهم كشاورزي در جي دي پي ايران ۱۳ درصد است كه اين عدد از كشور هاي صنعتي جهان بيشتر است و شايد سوال اين است كه چطور بايد برنامه را در راستاي تحقق اهداف سياست هاي كلي برنامه هفتم طراحي شود؟ استراتژي انتخابي در گروه هاي اقتصادي بسيار مهم است كه با بررسي سياست هاي كلي در بند ششم به صورت گسترده به امنيت غذايي اشاره شده است، حال در شرايط موجود منابع محدود آب، بايد با تقويت دانش فناوري طوري عمل كنيم كه اين بند از سياست هاي كلي را پوشش دهيم.

وي ضمن اشاره به بند ۲۰ سياست هاي كلي برنامه هفتم توسعه و توجه به بحث صنايع پيشرفته بايد به اين مهم توجه كرد كه  چين بزرگترين صادر كننده صنايع هايتك از نظر ارزش در دنيا است. در اين بين توجه به بحث انرژي سبز مي بايست مورد توجه خاص  قرار گيرد.

اين پژوهشگر با اشاره به اهميت اقتصاد دوراني (گردشي) و تكميل زنجيره ارزش توليد نفت و گاز در كشور افزود: با وجود منابع نفت و گاز بايد در تكميل اين زنجيره برنامه تقويت حوزه انرژي را تدوين كنيم. لذا نقش جريان نوآوري در جهش اقتصادي مي بايست مورد توجه ويژه اي قرار گيرد. يكي از راهبردهاي كلان در مدل هاي نو آوري، راهبرد تقليدي است كه ميتواند مورد توجه خاص قرار گيرد. لذا با بررسي سياست هاي كلي ابلاغي برنامه هفتم و با توجه به اتفاقات جهاني پيراموني سياست ها بايد به گونه اي تدوين شود كه از فرصت هاي جهاني استفاده كرد و همچنين اقتصاد ملي را در برابر شوك هاي جهاني مقاوم سازي كنيم.

وي ضمن بررسي شواهد مرگ جهاني شدن ادامه داد: مولفه هاي همچون بلوغ توليد، كاهش رشد به صورت واقعي و تقويت سياست هاي پولي در برابر توليد و افزايش بدهي دولت ها اين تئوري را اثبات مي كند. لذا بر اساس پيش بيني هاي موجود سه قطب اقتصادي در آينده جهان شكل ميگيرد؛ قطب اول با محوريت آمريكا، قطب دوم آسيا با محوريت چين و قطب سوم كشور هاي حوزه اسكانديناوي. رشد پول هاي ديجيتال و تنوع در تكميل زنجيره ارزش نيز يكي از عوامل مهم در شكل گيري قطب بندي جهاني است.

دكتر حسين پور در خاتمه افزود: تقويت سياست هاي اقتصاد محور در سياست خارجي در برنامه هفتم توسعه بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد. اميد دارم بتوانيم با استفاده از ظرفيت هاي موجود مبتني بر آينده نگري، اقتصادمان را تاب آور كنيم. از همين رو هدف اصلي و روح حاكم بر سياست هاي ابلاغي مقام معظم رهبري، پيشرفت اقتصادي توام با عدالت براي تاب آور كردن اقتصاد است.

در ادامه اين نشست دكتر عابد اكبري، مدرس دانشگاه و مدير موسسه مطالعات و تحقيقات ابرار معاصر به عنوان سخنران دوم، ضمن اشاره به اين  نكته مهم كه تلاش همه جانبه اي توسط ديگران شده است كه ايران را به عنوان مخل نظم بين المللي معرفي كنند و اين حركت يك برنامه منظم است كه سال هاست توسط دشمنان ايران در حال پيگيري است. در نقطه مقابل اين تلاش دشمن، ايران بايد مزيت هاي نسبي خود را در قالب برنامه هفتم فعال كند. مزيتي كه من آن را ژئوپوليتيكي مي دانم.

اين محقق ضمن بيان اينكه دولت جديد با توجه به فهم اهميت بحث كريدورها كار خود را آغاز كرد، خاطر نشان كرد: بر اساس مدل همين دولت، سياست خارجي همسايگي بايد پيش برود اما اين سياست هاي ما نبايد آرزويي باشد. در واقع بايد از ژست گفتماني فاصله بگيريم و به توليد و كار مشترك دست پيدا كنيم. ثبات، رفاه و امنيت با كشور هاي همسايه را بايد به صورت عيني تدوين كنيم و در راستاي آن حركت كنيم.

دكتر اكبري ادامه داد: ايجاد ثبات اقتصادي و از ميان بردن احساس نا امني با همسايگان را بايد به صورت جدي پيگيري كنيم و مبارزه با تروريسم به صورت فعال با مشاركت واقعي همسايگان را مورد توجه ويژه قرار دهيم و سياست هاي همسايگي مورد توجه مهم قرار گيرد و اين سياست ها از آرزو به سمت عمل واقعي حركت كند.

وي ضمن بيان تفاوت همسايگان ايران و تنوع هاي گوناگون اين كشورها در ارتباط با ايران خاطر نشان كرد: معنا دار كردن ارتباط همسايگي و حذف بازيگر امنيت زداي فرا منطقه اي بايد با يك مدل درست و منطقي طراحي و اجرا شود. توجه به بازيگر مهم و سنتي مثل روسيه در ارتباط ما با كشور هاي مشترك المنافع بسيار مهم است.

اين پژوهشگر اقتصاد بين الملل توجه به محاصره ايران توسط تركيه را مهم دانست و ادامه داد: سياست هاي توسعه طلبانه تركيه به شدت مي تواند در سياست هاي همسايگي ايران تاثير گذار باشد.

وي ضمن اشاره به طرح خود تحت عنوان اتحاديه نوروز خاطر نشان كرد: كليت اقتصاد آسياي ميانه با توجه به سند آمايش سرزمين و اهميت چابهار و بندر عباس در تكميل كريدور شمال و جنوب بايد به نتايج ملموس منجر شود. لذا توجه به تكميل پروژه راه آهن چابهار مي بايست با سرعت به نتيجه برسد. بر اساس داده ها بزرگترين پايانه ريلي ما سرخس است كه در مجموع ۱,۵ ميليون تن سهم ترانزيت اين پايانه است كه به دليل تكميل نبودن زير ساخت هايي همچون واگن هاي يخچال دار اين حجم موجود نيز از ارزش افزوده بالايي برخوردار نيست.

اين پژوهشگر حوزه اقتصاد بين الملل ادامه داد: ما بايد از سياست هاي آروزيي با سرعت فاصله بگيريم. كريدور شمال و جنوب از يك سياست آرزويي بايد به يك اجراي واقعي نزديك شود. لذا بر اين باورم عنوان تحريم يك بهانه است براي پنهان كردن كم كاري ها. ما به دليل تكميل نكردن زير ساخت هاي كريدور شمال جنوب و شرق به غرب دچار اين وضعيت شديم.

اكبري خاطر نشان كرد بايد براي برنامه هفتم توسعه،  اميد را در برنامه به صورت جدي ببينيم و نشانه هاي آن را به جامعه نشان دهيم. اتحاد بين المللي نيازمند اعتماد بين المللي است كه شايد بتوان از ابزار اتحاد شانگهاي اين اعتماد را به وجود بيآوريم. در اين بين وزارت راه و شهرسازي بعنوان نماينده حقوقي كشور بايد مورد سوال جدي باشد كه چرا با وجود مسئوليت به وظايف خود به نحو شايسته عمل نكرده است.

دكتر عابد اكبري در خاتمه خاطر نشان كرد: ايجاد يك اتحاد بين المللي جديد در قالب نوروز با توجه به تمام موارد و مشكلاتي كه داريم بايد در برنامه هفتم مورد توجه قرار گيرد اتحاديه اي كه با محوريت آسياي ميانه تشكيل خواهد شد. ما اكنون بايد به سمت يك فضاي حياتي جديد حركت كنيم و منطقه آسياي ميانه مي تواند اين منطقه حياتي براي ايران باشد. لذا بر اين باورم كه نتوانسيتم راه هاي شمال به جنوب و شرق به غرب را تكميل كنيم بيشتر به معناي اين است كه نخواسته ايم.

 لازم به ذكر است اين نشست صدمين نشست علمي-تخصصي و با عنواناقتصاد بين الملل در برنامه هفتم توسعهاست كه به همت دفتر آموزش و ترويج مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري روز چهارشنبه ۲ آذر ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الي ۱۲ ظهر با حضور صاحب نظران ملي و استاني برگزار شد.