به گزارش روابط عمومي مركز، يكصد و دهمين نشست علمي-تخصصي با مديريت علمي، دكتر محمّد جعفري - رئيس امور اقتصاد كلان سازمان برنامه و بودجه كشور، دكتر حجّت­ الله هادي­ پور - حسابرس كل برنامه ­­ريزي و توسعه ديوان محاسبات كشور،  دكتر جمشيد اميني - مديركل دفتر يارانه­ هاي نقدي و غيرنقدي سازمان هدفمندي يارانه­ ها و با مشاركت فعال جامعه علمي، پژوهشي، دانشگاهي، انديشگاهي، صاحب­ نظران، مديران و كارشناسان دستگاه ­هاي اجرايي ملّي و استاني به صورت مجازي برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر محمّد جعفری رئيس امور اقتصاد كلان سازمان برنامه و بودجه كشور ضمن بیان اینکه یارانه ها در مجموع موجب هدر رفت منابع  می شود گفت: هدر رفت منابع یارانه ها در بخش انرژی بسیار تاثیر گذار است.

وی ضمن بیان تاریخچه هدفمندی یارانه ها در دولت های قبل افزود: دولت در اردیبهشت سال جاری با بحث مردمی سازی یارانه ها دست به یک جراحی زد و در این بین بحث منابع ارزی باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

این مقام مسئول در اقتصاد کلان خاطر نشان کرد: راهکارهای غیر قیمتی هدفمندی یارانه ها یکی از مهمترین مسائلی است که باید به آن فکر کرد. باید توجه داشت هم اکنون پول اداره دو دولت در کشور هزینه می شود، به این معنی که دولت هم حقوق می دهد و هم یارانه می پردازد.

دکتر جعفری ضمن بیان تصمیم کشور در آزمون وسع گفت: پول محدود موجود، چه در داخل و چه در خارج کشور به صورت گسترده در قالب یارانه پرداخت می شود. اگر نظام مالیاتی، به طور دقیق فردی را مشمول پرداخت مالیات شناسایی کند، هم منابع برای کشور محقق می شود و هم نیازی به دردسر های آزمون وسع نیست.

وی با بیان آخرین وضعیت منابع و مصارف سازمان هدفمندی یارانه ها گفت: در دی ماه 37 هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت شده است که از این میان 30 هزار میلیارد پرداخت نقدی بوده که 36 هزار میلیارد تومان آن به 79 میلیون نفر پرداخت شده و 4 هزار میلیارد تومان برای افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد بوده است.

این مقام مسئول حوزه اقتصاد کلان خاطر نشان کرد: ما در حوزه پزشکی و دارو یارانه ارزی می دهیم. در واقع دولت در این بخش ارز 4200 تومانی را پرداخت می کند و مابقی این مبلغ را دولت در زمینه دارو پرداخت می کند.

وی با بیان اینکه مطمئن هستیم منابع هدفمندی امسال کاملاً محقق نمی شود گفت: به عنوان مثال 100 همت فقط در زمینه گاز کمبود منابع داریم و برای گندم 52 همت تاکنون هزینه کرده­ایم. در واقع هزینه های نقدی و حتمی را پرداخت کردیم.

دکتر جعفری در قالب یک مثال و ضمن بیان اینکه ما باید منابع ارزی پایدار در بخش منابع هدفمندی داشته باشیم گفت: به عنوان مثال در سال گذشته 16 میلیارد دلار تخصیص منابع ارزی برای تامین مواد اولیه خوراکی داشتیم در صورتی که 8 میلیارد دلار بیشتر منابع در این بخش پیش بینی نشده بود، حالا پرسش این است، هشت میلیارد دلار باقیمانده تا 16 میلیارد دلار را از کجا باید تامین کنیم؟ این 8 میلیارد یا از منابع صندوق توسعه و یا از منابع بانک مرکزی برداشت می شود. حالا اگر ما از نیما خرید کنیم برای مثال 50 همت منابع در ضریب فزاینده تبدیل به پایه پولی 400 همتی می شود در واقع برای تامین 4 میلیارد تومان شما با پدیده 400 همت افزایش پایه پولی مواجه می شوید و آیا می دانید این عدد چه میزان تورم ایجاد می کند؟

وی با بیان اینکه در مجموع واردات کشور50 الی 55 میلیارد دلار در سال است گفت: در این بین فقط بخش کشاورزی به ناگهان اعلام می کند 26 میلیارد دلار منابع واردات لازم دارد. حالا فرض کنید این منابع بخواهد از بازار نیمایی تامین شود. این رقم  معادل دو هزار هزار میلیارد تومان افزایش پایه پولی می شود و این یعنی با تورم وحشتناک تر از آن چیزی که الان داریم مواجه می شدیم.

این پژوهشگر حوزه اقتصاد کلان افزود: برای کنترل تورم حتما باید ارزش ارز را کنترل کنیم. اکنون ارز دارد تورم را بالا می برد فلذا باید ارز به دقت ملاحظه شود. منابع ارزی حوزه گردشگری بسیار مهم است. کنترل ارز کنترل تورم را ایجاد می کند در واقع تورم کنونی از افزایش نقدینگی نیست. بلکه سیگنال تورم از ارز می آید.

وی ضمن انتقاد از نگاه تک بعدی به پدیده های اقتصادی خاطر نشان کرد: همه باید به بانک مرکزی کمک کنیم تا قیمت ارز را بتواند کنترل کند. در واقع این نوع نگاه تک بعدی حل کننده مسئله نیست. 

دكتر جمشيد اميني - مديركل دفتر يارانه­ هاي نقدي و غيرنقدي سازمان هدفمندي يارانه­ ها،  به عنوان سخنران ابتدایی این نشست ضمن بیان تاریخچه هدفمندی یارانه ها گفت: از سال 71 بحث هدفمندی یارانه ها مطرح بود اما از سال 88 این قانون به مجلس رفت و در آن سال بحث پرداخت عادلانه یارانه ها دال مرکزی آن سال بود. البته موضوع حمایت از اقشار کم درآمد و حتی مباحثی مثل قاچاق انرژی و... نیز مورد توجه قانون گذار در آن سال بود.

وی ضمن بررسی قوانین موجود در خصوص هدفمندی یارانه ها خاطر نشان کرد: عملکرد ضعیف ما در بحث قوانین هدفمندی موضوعی است که باید بررسی شود. به عنوان مثال کاهش ضریب جینی باید نتیجه هدفمندی یارانه ها باشد اما این امر به نحو پیش بینی شده محقق نشد و یا حتی قانون اولیه تاکید داشت در طول پنج سال قیمت انرژی به نود درصد فوب خلیج فارس برسد که با وجود گذشت هفت سال از اتمام این قانون هنوز این امر محقق نشده است.

دکتر امینی ضمن بررسی مشکلات چالش های اجرای قانون هدفمندی یارانه ها افزود: نبود نظام پایش و ارزیابی سازمان هدفمندی یارانه ها و سیاسی شدن این قانون، از چالش های جدی اجرای آن به شمار می رود. اما مهمترین مانع این است که منابع حاصل از هدفمندی برای هزینه های اجتناب ناپذیر صرف شده است و منابع به بخش صنعت نرسیده است.

وی با انتقاد ضمنی از نحوه و آغاز این قانون تاکید کرد: از هفت اقدامی که باید در اصلاح نظام اقتصادی انجام می دادیم آخرین حلقه هدفمندی بود که با یک تصمیم سیاسی این حلقه آخر در ابتدا اجرا شد و خود این مطلب باعث ایجاد مشکلات متعددی شد.

امینی با تاکید به نتایج سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هدفمندی یارانه ها با تجربیات جهانی گفت: ما تنها کشوری هستیم که یارانه ها را داریم به صورت همگانی پرداخت می کنیم. در این زمینه تنها مغولستان است که یک سال تجربه پرداخت یارانه همگانی را دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا سیاست گذاری کنونی دیگر پاسخگو نیست گفت: اکنون بیش از  78 میلیون نفر دارند به صورت مستقیم یارانه می گیرند در واقع این یعنی آزمون وسع در کشور به درستی اجرا نشده است و معیارهای درستی ندارد و در حوزه اقناع­سازی جامعه نیز به شدت ضعیف عمل کرده ایم.

این مقام مسئول در سازمان هدفمندی یارانه ها در پاسخ به این پرسش که اکنون با شرایط کنونی چه باید کرد؟ خاطر نشان کرد: اگر ما می خواهیم با هدفمندی به سیاست محرومیت زدایی برسیم این اقدام با برنامه ریزی متمرکز به هیچ عنوان تاثیرگذار نخواهد بود. با توجه به اینکه منابع ما در هدفمندی یارانه ها ناپایدار است نمی توانیم برنامه ریزی صحیحی با این منابع موجود داشته باشیم.

وی در پایان ضمن انتقاد از بیان اینکه ما داریم یارانه پنهان پرداخت می کنیم، گفت: نوسانات ارزی ملاک محاسبه یارانه پنهان است و این یک خطای راهبردی است. لذا باید به سمت ایجاد منابع پایدار برای موضوع هدفمندی باشیم و این مهم با حرکت و رشد اقتصادی در مناطق محروم محقق خواهد بود و برای رسیدن به این هدف باید شتاب دهنده سرمایه گذاری در مناطق محروم را فعال کنیم.

در ادامه این نشست دكتر حجّت­ الله هادي­ پور، حسابرس كل برنامه ­­ريزي و توسعه ديوان محاسبات كشور به عنوان سخنران دوم گفت: ضمن بررسی صورت گرفته تقریبا 20 درصد از منابع پیش بینی شده سازمان هدفمندی یارانه ها در 10 ماهه اول امسال محقق نشده است.

وی ضمن بررسی پرداختی ها و دریافتی های سازمان هدفمندی یارانه ها در سال جاری خاطر نشان کرد: بیش از 79 میلیون نفر طبق آمار موجود برابر بررسی دیوان محاسبات، یارانه دریافت می کنند.

این مقام مسئول در دیوان محاسبات ضمن بیان اهمیت هزینه های اجتناب ناپذیر دولت افزود: بر اساس قانون بودجه از منابع سازمان هدفمندی یارانه­ها، ما در بخش محرومیت زدایی به هر استان باید یک همت پرداخت می کردیم که این مهم پرداخت نشده است.

وی ضمن بیان عدم وجود منابع پایدار در هدفمندی یارانه ها گفت: تغییر سیاست های دولت در پرداخت یارانه ها، پرداخت های نقدی و همچنین تغییر در نوع مصرف منابع مشکلاتی را ایجاد می کند. از سوی دیگر چون بانک های اطلاعاتی قابل اتکا نداریم مجبور می شویم افراد معترض از حذف را مجدد به دریافت یارانه برگردانیم.

هادی پور ضمن بیان اهمیت تبصره 14 قانون بودجه گفت: نباید اینگونه باشد که تبصره 14 تبدیل به بودجه ی در سایه بشود و در واقع نظارت پذیری به این بخش باید مورد توجه باشد. همچنین نباید اینگونه باشد که چانه زنی در استفاده از منابع هدفمندی یارانه ها اتفاق بیفتد.

این مقام مسئول با بیان فلسفه وجودی هدفمندی یارنه ها خاطر نشان کرد: برخی از دستگاه ها با سهم خواهی از منابع حاصل از این بخش بعضاً منابع حاصل شده را در بخش حقوق و دستمزد هزینه می کنند.

وی با بیان اهمیت حرکت به سمت تولید به جای مصرف گرایی افزود: منابع تبصره 14 قانون بودجه 33 درصد بودجه عمومی است که دولت می تواند از آن به بهترین شکل استفاده کند.

لازم به ذكر است اين نشست، يكصد و دهمين نشست علمي-تخصصي مركز و دهمين نشست از سلسله نشست­ هاي "نخستين همايش بهبود روند بودجه­ ريزي در ايران؛ حكمراني بودجه از تفريغ تا تدوين" است كه با همكاري مركز پژوهش­ هاي توسعه و آينده ­نگري، سازمان برنامه و بودجه كشور، ديوان محاسبات كشور و سازمان هدفمندي يارانه­ ها، به همّت دفتر آموزش مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري با حضور صاحب نظران ملي و استاني روز چهارشنبه ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۱، از ساعت ۱۰ الي ۱۲ برگزار شد.

دکتر اميني

مشاهده سخنراني ها در شبكه آپارت:

قسمت اول

قسمت دوم