در ابتداي جلسه آقاي دكتر اردلان رئيس مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري و مديرعلمي نشست، هدف ازبرگزاري نشست را بررسي رابطه متقابل توسعه دريامحور و توريسم دريايي و جزاير عنوان كردند و  افزودند در صورت تركيب فعاليت هاي گردشگري جزاير با ساير فعاليت هاي اقتصادي مناطق ساحلي كشور و تشكيل زنجيره فعاليت هاي اقتصادي سواحل جنوب امكان توسعه بيشتر اين منطقه فراهم خواهد شد كه يك منبع براي رشد اقتصادي مناطق ساحلي خواهد بود.

در طول نشست سخنرانان به مباحث مرتبط با رابطه متقابل فوق پرداختند كه اهم نكات مطروحه به شرح زير مي‌باشد:

• اهميت ژئوپارك ها: در سال ۲۰۲۰ تعداد اعضاي شبكه جهاني ژئوپارك ها به ۱۴۱ مورد  و در ۴۴ كشور افزايش يافته است.
• ژئوپارك قشم به عنوان اولين ژئوپارك در كشور؛ قرار بود تا پايان سال ۲۰۲۰ منطقه ارس هم به ژئوپارك دوم به كشور اضافه شود كه بدليل كويد-۱۹ فعلاً متوقف است.
• جزيره هرمز: ما در حوزه زاگرس ۶۳ گنبد نمكي داريم و چند تا از آنها در خليج فارس است. مهمترين گنبد نمكي خليج فارس جزيره هرمز است(جزيره رنگ ها و تصاوير).
• مهمترين ظرفيت هاي گردشگري هرمز: مهمترين زيبايي ژئوتوريسم جزيره هرمز فرش هاي خاكيِ طبيعي آن است. استفاده زياد از اين تنوع خاكي در طول ساليان زياد باعث ضربه به توان اقليمي جزيره مي شود.

  همچنين بايد به غارهاي نمكي، چشم اندازهاي طبيعي چندرنگه، و غيره اشاره كرد.

• چشم اندازهاي زمين ريخت شناسي و پتانسيل بصري اين جزيره براي گردشگري يك ظرفيت فوق العاده است.
• تركيب جاذبه طبيعي با صنايع دستي و دانش بومي هرمز، نقش اصلي را در جذب گردشگر خواهد داشت.

• هرمز به مانند جزيره خارك، لارك و... يكي از۶۳ گنبد نمكي كشور است؛ اما زيباترين و منحصربفردترين آن.
• آب انبارهاي جزيره هرمز: كه مرتبط با دانش بومي اين منطقه است به يك جاذبه گردشگري تبديل شده است.
• برج و باروهاي مهاجمان بيروني كه باقي مانده آن در جزيره باقي مانده، بخشي از پتانسيل بينافرهنگي براي جذب توريست خارجي است.
• اتوبان ها، ميادين زيبا، هتل ها، مراكز بهداشتي و آموزشي در كنار طبيعت و اقليم بي نظير، هرمز را به يكي از جزاير توريستي متمايز در دنيا تبديل كرده است؛ كه مي تواند به يك منبع براي رشد اقتصادي منطقه تبديل شود.
• تركيب درياچه آب و گنبدهاي نمكي قشم، يك رخساره منحصربفرد به قشم داده است (تركيب گنبدهاي نمكي و سنگ هاي آذرين). 
• رخساره هاي نمكي زيباي قشم در صورت بهبود بيشتر زيرساخت هاي اين جزيره نقش بسيار موفقي در جذب گردشگر خواهد داشت
• يخچال ها و آبشارهاي نمكي هرمز نيز مورفولوژي زيبايي براي جذب گردشگردارند.

۳- دكترفرزام پوراصغر سنگاچين رئيس گروه توسعه پايدار، امور برنامه ريزي و آمايش سرزمين سازمان برنامه و بودجه كشور با موضوع توسعه دريامحور؛ضرورت ها و الزامات

• ارتباط تنگاتنگ اقتصاد جهاني و مناسبات دريايي و درهم تنيدگي اقتصاد دريامحور و خشكي محور
• توسعه كشور ما درياگريز و خشكي محور بوده كه اين بر خلاف ظرفيت بالاي مناطق دريايي بوده است. صنايع مادر در مناطق دچار محدوديت آب در بافت مركزي خشك كشور بارگذاري شده در حالي كه جاي طبيعي آنها بايد طبق تجارب جهاني نزديك سواحل باشد.
• كشورهاي محصور در خشكي اطراف ايران بهترين راه دسترسي آنها به دريا از راه ايران است و اين ظرفيت بزرگي براي كشور است.
• سياست ها و اسناد فردستي در ساليان اخير بر توسعه دريا محور تاكيد كرده است ( از جمله برنامه ششم و سند ملي آمايش سرزمين).
• به طور خاص توسعه سواحل مكران يك پتانسيل پايدار همه جانبه براي منطقه سواحل جنوب و تمام كشور خواهد داشت. بحث هاي توسعه اقتصادي، گردشگري، اجتماعي و فرهنگي در مناطق دريايي در همه اسناد فوق پيش فرض بوده است. 
• ۴۷۰۰ كيلومتر طول سواحل جنوب و شمال كشور است كه حكايت از ظرفيت هاي بلااستفاده اين دو منطقه مي دهد. از اين ميزان تقريباً ۳۷۰۰ كيلومتر مربوط به سواحل جنوب كشور است كه پتانسيل بسيار بالايي در خود دارد.
• اهم مشكلات سواحل جنوب و شمال كشور عبارتند از:

  ۱-مشكلات اقتصادي: توسعه ناموزون  مناطق خشكي  و دريايي

  ۲-مشكلات طبيعي و زيست محيطي: پسماندها و آلودگي دريا

  ۳-مشكلات كاربري اراضي

  ۴مشكلات اجتماعي و فرهنگي: عدم تعادل جمعيتي و عدم تعادل در توسعه؛ توسعه مناطق نفتي ساحلي و عدم همگرايي آن با بافت منطق دريانشين

• مهمترين كلان شهرها و جهان شهرهاي دنيا ساحلي هستند(هنگ كنگ، نيويورك، بارسلون...) . هر كدام از اين شهرها كاركرد ملي دارند و نمونه هايي از انگاره اقتصاد بدون مرز در دنيا هستند. اين كلانشهرها بر خلاف كلانشهرهاي ايران خشكي محور نيستند و مشكلات اقليمي زيست محيطي ما را نيز ندارند.
• غفلت از دريا بخشي از تاريخ سرزميني ايران است. هر چند در ما گذشته تاريخي خود، بهرۀ زيادي از توسعه دريامحور برده ايم؛ اما اكنون هيچ كلانشهر ساحلي در ايران نداريم و حتي بندرعباس در مقايسه با ساير كلان شهرهاي ايران چند گام عقب تر است. سواحل جنوب مي تواند هاب ترانزيتي براي كشور باشد كه در سند ملي آمايش سرزمين  مدنظر قرار گرفته است.
• پيامد اتخاذ الگوي خشكي محور عدم توازن سرزميني در ايران بوده است و اين اميد مي رود با اتخاذ سياسيت هاي دريامحور شرايط بهتر شود. براي اين منظور راهكارهاي زير متناسب خواهد بود:

۱-بارگذاري هاي سواحل مكران بايد حتماً با توجه به مقوله سونامي‌ها صورت گيرد و نيز ساير ملاحظات زيست محيطي لحاظ شود.

۲-در بارگذاري هاي دريامحور همچنين بايد به تامين آب با بهره‌گيري از  فناوري‌هاي روز توجه شود و نيز توجه به طوفان ها و ريزگردها در سواحل مكران.

۳-ايجاد ضوابط سياسي توسعه دريامحورِ مجزا براي سواحل شمال و جنوب كشور با توجه به تمايزات اقليمي، اقتصادي، فرهنگي و زيستي دو منطقه.

۴-توزيع بارگذاري فعاليت ها در سواحل جنوب شرق كشور بايد بر اساس مباني اقتصاد فضا انجام شود.

۵-ارزيابي منطقه اي ريسك مخاطرات طبيعي مانند سيل و سونامي الزامي است.

۶-تقويت همكاري منطقه اي در چارچوب همكاري هاي كشورهاي جنوب-جنوب مرتبط با حفاظت از محيط زيست مناطق ساحلي ضروري است.

• ۱۰,۴درصد از توليد ناخالص داخلي جهان مربوط به بخش سفر و گردشگري در سال ۲۰۱۸ است و اين صنعت بيش از ۳۱۹ ميليون شغل ايجاد كرده و كه ۱۰ درصد اشتغال جهان را شامل مي شود (آمار مجمع جهاني سفر و گردشگري).
• در سال ۲۰۱۹ ، رتبه ايران در بين كشورها در زمينه شاخص جهانيِ گردشگري ۸۹ بوده است و سهم اين عامل از توليد ناخالص داخلي ۱,۹ درصد بوده است (آمار مجمع جهاني اقتصاد).
• مقايسه شاخص‌هاي گردشگري كشور با ميانگين جهاني نشان مي‌دهد فاصله ايران با كشورهاي برتر منطقه (امارات، تركيه) و ساير كشورهاي جهان (فرانسه، ايتاليا و...) بالاست؛ هر چند به تدريج در دهه اخير وضعيت بهتر شده است. البته روند فوق، قبل از بحران كوويد-۱۹ كه ضربه اساسي را به گردشگري جهاني وارد كرده است.
• توسعه گردشگري در كشورهاي درحال توسعه، اشتغال پايدار، رونق اقتصادي و افزايش درآمدهاي ارزي را به همراه خواهد داشت.
• با توجه به رتبه اول جاذبه هاي طبيعي و تاريخي ايران در منطقه، اكوتوريسم (بوم گردي)، ژئوتوريسم (زمين گردشگري) و توريسم فرهنگي پتانيسل زيادي براي رشد دارد كه البته اكثراً مغفول مانده است.
• دلايل توسعه اندك گردشگري در ايران:

  ۱-عدم شناسايي دقيق سايت هاي طبيعي و تاريخي

   ۲-عدم وجود تبليغات رسانه‌ايِ گردشگري

  ۳-عدم سرمايه گذاري بالا در اين زمينه از سوي دولت و بخش خصوصي

  ۴-عدم وجود امنيت تجاري و ارزي در كشور براي ورود فعالان اين حوزه به كشور

• برخي ظرفيت هاي اكوتوريسم(بوم گردي) جزيره هرمز:

جنگل هاي مانگرو-محل تخم گذاري لاك پشت ها -بازي‌هاي دلفين ها و كشش آن براي توريست ها،-ماهيگيري، قايق سواري، ماشين سواري ساحلي، غارنوردي و غيره.

در نهايت برتركيب فعاليت هاي گردشگري جزاير با ساير فعاليت هاي اقتصادي منطقه ساحلي كشور و تشكيل زنجيره فعاليت هاي اقتصادي سواحل جنوب تأكيد شد تا توسعه بيشتر اين منطقه با سياستگذاري هوشمندانه‌تر و آينده‌نگرانه تسهيل شود.

نشست با پرسش و پاسخ و همچنين ارائه نظرات تكميلي شركت‌كنندگان پايان يافت.

دريافت فايل هاي نشست