به گزارش روابط عمومی مرکز، هفتمین نشست از سلسله نشست‌های «چشم‌انداز آینده ایران» و یک‌صد و نود و هفتمین نشست مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان «جایگاه توسعه فنّاوری در چشم‌انداز ملّی ایران» برگزار شد.
در این نشست، علی آقامحمّدی؛ رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظّم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین سعید شوال‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران و نصرالله جهانگرد؛ صاحب‌نظر فنّاوری اطلاعات و رئیس اسبق سازمان فنّاوری اطلاعات ایران به‌عنوان سخنران به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
در ابتدای نشست، مهدی رازپور، رئیس گروه آموزش مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری به عنوان دبیر نشست گفت: توسعه فناوری در چشم‌انداز آینده کشورها جایگاه بسیار مهم و حیاتی دارد، چرا که به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی، ارتقای کیفیت زندگی و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود.
رئیس گروه آموزش مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری ادامه داد: در دنیای مدرن، تمامی جنبه‌های زندگی انسان، تحت تأثیر پیشرفت‌های فناوری قرار خواهد گرفت. به عبارت دیگر، بدون فناوری امکان پیشرفت در بسیاری از حوزه‌ها تقریباً غیرممکن است. در آینده‌ای که تغییرات سریع در تکنولوژی، اطلاعات و ارتباطات در حال وقوع است، کشورها برای رقابت در سطح جهانی نیاز دارند که فناوری را به عنوان یک محور اساسی در برنامه‌ریزی‌های ملی خود قرار دهند. برای نمونه، فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، بلاکچین و رباتیک به شکل‌دهی مدل‌های جدید کسب و کار و تولید کمک خواهند کرد و آینده رقابت‌پذیری اقتصادی در دنیا را رقم خواهند زد. این تحولات می‌توانند باعث افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ایجاد مشاغل جدید در صنایع نوین شوند.
مهدی رازپور افزود: برای دستیابی به توسعه بسامان در آینده، تصمیم‌سازان و بازیگران کلیدی باید به طور جدی به توسعه فناوری توجه کنند و برنامه¬ریزی و سرمایه‌گذاری در این حوزه را در اولویت قرار دهند؛ لذا در این نشست بنا داریم با حضور سخنرانان برای ترسیم جایگاه فناوری در چشم‌انداز آینده ایران به این موضوع بپردازیم.
در ادامه نشست، نصرالله جهانگرد؛ صاحب‌نظر فنّاوری اطلاعات و رئیس اسبق سازمان فنّاوری اطلاعات به عنوان سخنران اول گفت: در تدوین آینده تکنولوژی باید ابتدا به این موضوع توجه داشت که ما کجا هستیم؟
وی ادامه داد: تدوین برنامه‌های استراتژیک در حوزه فناوری بیش از پنج دهه است که در بین کشورها در حال اجراست. این برنامه‌ها مانند مدل STEEP که از دهه ۱۹۷۰ میلادی در دنیا مورد استفاده قرار گرفته است ابعاد مختلفی از جمله اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فناورانه، ارزش‌ها و اکولوژی فرهنگی را در بر می‌گیرد.
نصرالله جهانگرد در خصوص نمونه‌های اجرایی مطالعات آینده‌نگاری افزود: در دهه اخیر دولت انگلستان مطالعات وسیعی را با کمک شرکت‌های مشاور جهانی برای شناخت شکاف‌های کاهش سهم خود در بازار جهانی انجام دادند که در ماحصل آن اعلام شد به علت ضعف تکنولوژی در محصولاتشان در مقایسه با دیگر رقبا عقب افتاده‌اند؛ لذا بنا بر مطالعات یاد شده یک نهاد جدید به نام BEIS Department برای رفع این نقیصه ایجاد کردند. ذیل این نهاد یک مرکز تمهید فناوری علوم و تکنولوژی به نام STFC و یک مرکز مشاوره راهبردی بنام HARTREE CENTRE برای تمرکز روی بکارگیری هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های انبوه جهت دستیابی به راه‌حل‌های جدید کمک به ارتقاء همه صنایع و خدمات انگلستان با کمک شرکت IBM برپا کردند. همچنین از سال پیش عربستان و ترکیه از شرکت IBM درخواست ایجاد اجرای برنامه‌های مشابه در کشورهای خود را داده‌اند.
وی همچنین در بیان اثرات اجتماعی و سیاسی اینترنت به مواردی از جمله انزواطلبی، کاهش فاصله‌ها، تقویت کسب‌وکارها، کاهش حریم خصوصی، ایجاد اطلاعات و دسترسی وسیع به اطلاعات اشاره کرد و گفت: حوزه‌هایی مثل فناوری اطلاعات و ارتباطات، رباتیک و انسان‌نما، بیوتکنولوژیک و بیوانفورماتیک، نانوتکنولوژی، ظهور خودروهای برقی و حکمرانی مبتنی بر داده از جمله حوزه‌هایی هستند که می‌توانند در صنعت علم و فناوری تحول‌ساز باشند.
رئیس اسبق سازمان فنّاوری اطلاعات در ادامه گفت: ما باید در زیرساخت‌ها، ساختارها، فرایندها و راهبری، شروع به تغییر و تحول کنیم. ساختار اداری ایران، ساختار صنعت و... باید تغییر کند و اگر این تغییر را درک نکنیم فقط درجا خواهیم زد. ما باید مهارت‌های لازم را به نسل جدید آموزش دهیم و برای آینده کشور برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم تا بتوانیم جایگاه ذی‌نفعانی که در کشور وجود دارند را ارتقا داده و اعتبار ببخشیم.
در ادامه نشست، سعید شوال‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان سخنران دوم نشست در خصوص موضوع فناوری و اهمیت آن در طی سال‌های اخیر گفت: همان‌گونه که در ۱۹۹۰ با آمدن فناوری اطلاعات یک تحول عظیم در دنیا به وجود آمد، به نظر می‌رسد که امروزه نیز با همراه شدن هوش مصنوعی با فناوری‌های نوین باید منتظر یک تحول در عرصه جهانی باشیم.
وی ادامه داد: از نگاه اقتصادی ما باید در ابتدا یک تحلیل از وضعیت داشته باشیم و زمانی می‌توانیم از فناوری و نوآوری اقتصادی صحبت کنیم که این تحول خود را در گردش مالی اقتصاد نشان دهد. ما شاخص‌های متعددی برای سنجش فناوری در اقتصاد داریم که یکی از این شاخص‌ها شاخص ECI است که در این شاخص میزان تنوع صادرات و میزان ورود محصولات صادراتی دارای دانش افزوده داخلی مورد سنجش قرار می‌گیرد.
سعید شوال‌پور افزود: در طی حدود ده سال اخیر میزان صادرات کالاهای مبتنی بر دانش افزوده ایران افزایش پیدا کرده که یکی از دلایل آن کاهش وابستگی به صادرات نفتی است. پس خبر خوب این است که ما در شاخص ECI  هنوز یک روزنه امید در منطقه برای آینده داریم منوط به اینکه بتوانیم در گردونه صادرات ورود پیدا کرده و پولی که حاصل از این صادرات به دست می‌آید به تنوع بیشتر فناوری و گسترش صادرات کمک کند.
وی خاطرنشان کرد: اما در مورد واردات در کشور ما شرایط متفاوت از صادرات و تنوع وارداتی بیشتری را داریم و این نشان می‌دهد که ما واردات را نه برای صادرات بیشتر بلکه برای مصرف بیشتر استفاده می‌کنیم. یعنی در کشور ما متناسب با شرایط بین‌المللی تنوع فناوری در کالاها اتفاق افتاده است، اما این تنوع نه در برونداد و صادرات بلکه در مصرف متنوع خود را نشان داده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در ادامه گفت: زمانی فناوری در کشور ما مفهوم خواهد داشت که در شاخص‌های اقتصادی و در بروندادهای اقتصادی بتوانیم نتیجه آن را ملاحظه کنیم. اگر ما بخواهیم در چشم‌انداز آینده بر اساس فناوری‌های نوین عمل کنیم باید از ساختار سنتی و نهادها و قوانین مانع توسعه فناوری به سمت نهادهای جدید حرکت کنیم. در واقع توسعه فناوری باید به توسعه نهادی منجر شود و در نتیجه این توسعه نهادی خود منجر به توسعه فناوری خواهد شد.
در ادامه این نشست علی آقامحمّدی؛ رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظّم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر علمی نشست گفت: در توسعه فناوری باید مولفه‌های جامعه‌شناسی را نیز مورد توجه قرار دهیم و اگر قرار است تغییری صورت گیرد باید این تغییر را چنان با یادگیری و آموزش اجتماعی توأم کنیم که یک باور اجتماعی برای تغییر صورت گیرد؛ بنابراین هر تغییری در جامعه بدون همراه کردن جامعه با تغییر امکان‌پذیر نیست و جامعه آموزش‌پذیر است و باید تغییرات به جامعه آموزش داده شود.
وی خاطرنشان کرد: ما باید با بررسی وضع موجود به چگونگی ایجاد تغییر در جامعه دست پیدا کنیم و با در میان گذاشتن نوع و شکل تغییر با جامعه بتوانیم جامعه را با روند اصلاح و تغییر همراه کنیم.

در ادامه کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست، به بیان نقطه‌نظرات و طرح سؤالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست در تاریخ ۷ بهمن‌ماه ۱۴۰۳، به‌صورت حضوری و مجازی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌ها در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.

مشاهده فیلم و دریافت فایل نشست