به گزارش روابط عمومي مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري، نود و يكمين نشست علمي- تخصصي با مديريت علمي دكتر حميدرضا عدل؛ مشاور فني – اجرايي رئيس سازمان برنامه و بودجه كشور و همچنين با سخنراني: دكتر مصطفي محقق؛ هماهنگ كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد براي توسعه مديريت اطلاعات بلايا در آسيا و اقيانوسيه و دكتر امير سعدالدين؛ دانشيار دانشكده مرتع و آبخيزداري دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان با همكاري سازمان مديريت و برنامه ­ريزي استان خراسان شمالي و مشاركت جامعه علمي، پژوهشي، دانشگاهي، انديشگاهي، صاحب­نظران، مديران و كارشناسان دستگاه ­هاي اجرايي ملّي و استاني به صورت مجازي برگزار شد.

در ابتداي اين نشست دكتر حميدرضا عدل مشاور فني – اجرايي رئيس سازمان برنامه و بودجه كشور در خصوص اهميت برگزاري اين نشست گفت: در شروع تدوين برنامه هفتم، تشريح و گسترش ادبيات مربوط به بلايا و ارزيابي ريسك و تلفيق آن با برنامه‌‌هاي توسعه (برنامه هفتم) مي تواند راهگشاي سازگاري و كاهش هزينه‌هاي خسارات سوانح و بلايا در كشور شود.

وي در ادامه خاطر نشان كرد: افزايش جمعيت و رشد شهرنشيني موجب افزايش آسيب پذيري از مخاطرات طبيعي شده است. اما تاكنون نظام برنامه ­ريزي و مديريت نسبت به آن منفعل بوده است. وي همچنين اشاره كرد: از سوي ديگر عوامل طبيعي همچون خشكسالي لزوم توجه بيشتر در قوانين را مي طلبد و تصويب و اجراي قوانين مرتبط با مخاطرات و ريسك بلايا بايد به سرعت تصويب و اجرايي شود.

 دكتر مصطفي محقق؛ هماهنگ كننده ارشد مركز سازمان ملل متحد براي توسعه مديريت اطلاعات بلايا در آسيا و اقيانوسيه (اپديم) به عنوان سخنران نخست اين نشست اشاره داشت: در سطح ملي بحث حوادث و بلايا از حالت صرف امدادرساني و پاسخگويي خارج شده است و سازماني كه متولي اصلي برنامه ­ريزي و نظام مديريتي كشور است وارد اين مسئله شده كه اين موضوع نشانگر تحول بسيار بزرگي در ايران است.

وي در ادامه گفت: از مخاطرات و پديده ­هاي طبيعي به اشتباه به بلاياي طبيعي تعبير شده است. درصورتي كه خطر حادثه يا بلا حاصل ضرب ميزان آسيب ­پذيري جامعه انساني، مخاطره طبيعي و در معرض قرارگرفتن است.

محقق ضمن ارائه روند جهاني ريسك و بلايا را در مقياس جهاني ادامه داد: ۱۰ ريسك اول جهان در ده سال آينده را عدم كاميابي در كاهش پيامدهاي تغييرات اقليمي، تغييرات شديد آب و هوايي، از دست رفتن تنوع زيستي، فرسايش انسجام اجتماعي، بحران هاي معيشتي، بيماري هاي مسري، خسارتي كه انسان به محيط زيست وارد ميكند، بحران هاي منابع طبيعي، بحران هاي مربوط به بدهي كشورها، تقابل هاي ژئوپولتيك در سطح جهاني است كه عمده آن‌ها ريشه ­هاي محيط زيستي دارند.

وي در ادامه به مقايسه تعداد و پيامدهاي حوادث، ميزان تلفات انساني و ... در سال ۲۰۲۱ در مقايسه با ميانگين دودهه ابتدايي قرن بيست و يكم پرداخت و ادامه داد: ايجاد تاب آوري در راستاي كاهش خطرات از جمله مراحل نيل به توسعه پايدار است و تقويت و ايجاد تاب آوري به بخش هاي مختلفي همچون فردي، فيزيكي، سيستمي، سازماني و كاركردي برمي­ گردد. در اين راستا عدم وجود شاخص ريسك در كشور به عنوان يكي از محدوديت هاي محاسبه خسارات و مديريت بالقوه آن محسوب مي شود و از سوي ديگر ضعف مديريت ريسك را مي توان غلبه عادت بر استراتژي ناميد. به عنوان مثال وقتي يك مخاطره ايجاد مي شود جلساتي تشكيل مي گردد اما با كم رنگ شدن آن مخاطره، ديگر به آن پرداخته نمي شود.

دكتر امير سعدالدين؛ دانشيار گروه آبخيزداري دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان، به عنوان سخنران دوم اين نشست به مديريت جامع آبخيزها به منظور كاهش بلايا؛ تلفيق مديريت ريسك بلايا در برنامه ­هاي توسعه ملي و منطقه ­اي اشاره كرد و ادامه داد: ساماندهي فعاليت ها و جمعيت به عنوان يك اصل در برنامه ريزي فضايي براي كاهش بلايا محسوب مي­شود كه لزوم توجه به آن باعث رسيدن به توسعه پايدار خواهد شد. سعدالدين همچنين گفت: درك و توسعه تفكرِ همبسته براي مديريت جامع منابع بسيار مهم مي باشد كه لازم است در مرزهاي اكولوژيكي و خارج از مرزهاي سياسي كشور انجام شود.

وي در ادامه افزود: آمايش سرزمين و مديريت حوضه ها نقش بسيار پررنگي در افزايش تاب آوري دارد و رويكرد آبخيزمحور در مديريت منابع محيطي مي تواند به كاهش اين مخاطرات كمك شاياني كند. وي در ادامه به محاسبات ريسك بلايا در مقياس مكاني و استفاده آن در طرح هاي مديريت پرداخت و افزود: براي كاهش خطرات بلايا به سه نوع ارزيابي اجمالي، ارزيابي تفصيلي و ارزيابي اجرايي نياز است.

در انتهاي نشست عدل اشاره داشت: با توجه به اينكه پيش نويس برنامه هفتم همچنان تهيه نشده است امكان ورود ريسك بلايا در برنامه وجود دارد و اين مهم مي­تواند با گسترش ادبيات مربوط به بلايا و ارزيابي ها و نيز انجام آن از استان ها آغاز شود. شروع اين مهم نيز مي­تواند افزايش گفتمان سازي و تدوام سلسله نشست هاي ريسك بلايا باشد.

لازم به ذكر است اين نشست نود و يكمين نشست علمي-تخصصي مركز (و از سلسله نشست­هاي مديريت ريسك بلاياي طبيعي) و با عنوان تلفيق مديريت ريسك بلايا در برنامه ­هاي توسعه ملي و منطقه­ اي بود كه روز چهارشنبه ۲۳ شهريور ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الي ۱۲ ظهر، به همت دفتر آموزش مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور برگزار شد.