در مقدمه مديريتي اين گزارش  ۳۶۸ صفحه اي مي خوانيم:  آمايش سرزمين، ارزيابي نظام‌مند عوامل طبيعي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، سلامت و ساير عوامل مرتبط، به‌منظور يافتن راهي براي تشويق و كمك به جامعه بهره‌برداران در انتخاب گزينه‌هايي مناسب براي افزايش و پايداري توان سرزميني در جهت برآورد نيازهاي جامعه است. با توجه به اهميت بخش سلامت در برنامه‌ريزي توسعه آتي كشور، پروژه آمايش سرزمين بخش سلامت به عنوان يكي از زيرپروژه‌هاي كلان پروژه آمايش سرزمين تعريف شد.

جهت انجام مطالعه آمايش سرزمين بخش سلامت، ۸ بخش اصلي در نظر گرفته شد. با توجه به محدوديت زماني، شواهد موجود در زمينه هر كدام از بخش‌ها، جمع‌آوري، تحليل و گزارش گرديد. در بخش اول گزارش، به تحليل اسناد بالادستي و تحليل تجارب آمايش در سطح داخلي و بين‌المللي پرداخته شد. در قسمت تحليل اسناد بالادستي، دو بخش جهت‌گيري كلي اسناد و جهت‌گيري آمايشي آنها ارائه شده است. مهم‌ترين جهت‌گيري آمايشي اسناد بالادستي بر مواردي نظير تمركز بر شبكه بهداشتي و درماني منطبق بر نظام سطح‌بندي و ارجاع، پزشك خانواده، ايجاد و تقويت زيرساخت‌هاي مورد نياز براي توليد فرآورده‌ها و مواد اوليه دارويي، واكسن، تجهيزات پزشكي، تشكيل پرونده الكترونيك سلامت، توسعه طب سنتي و تقويت نظام نوآوري تأكيد دارد. در قسمت دوم از بخش اول، تجارب داخلي آمايشي مرتبط با بخش سلامت تحليل شدند. براي اين منظور ابتدا تمامي اطلاعات آمايشي ايران به تفكيك استان‌ها شامل ۳۱ استان، از سازمان برنامه و بودجه دريافت شد. سپس اطلاعات استان‌ها به تفكيك مناطق آمايشي شامل ۱۰ منطقه آمايشي گروه‌بندي شدند. در ادامه اطلاعات آمايشي مرتبط با بخش سلامت در شش زيرگروه و در سه بازه زماني گذشته، حال و آينده طبقه‌بندي شدند. در قسمت سوم،  مطالعه مرور سريع براي شناسايي و تحليل تجارب ساير كشورها در انجام انواع مطالعات آمايش سلامت انجام شد. درنهايت يازده مطالعه انتخاب و اطلاعات مرتبط با تجارب كشورها از بُعد سلامت آمايش سرزمين احصا شد. تحليل يافته‌هاي به دست آمده در قالب نكات قابل توجه در انجام يك مطالعه آمايشي در بخش سلامت، انجام و ارائه شده است. انواع حوزه‌هاي مورد توجه در مطالعات شامل كنترل ترافيك، توجه به سلامت و رشد كودكان، كنترل چاقي و افزايش تحرك، بلاياي طبيعي، حفاظت از محيط‌زيست، كنترل انواع آلودگي‌ها شامل آلودگي هوا، آب، خاك و صوتي، امنيت غذايي، دسترسي به تسهيلات و كاهش فقر هستند. از مهم‌ترين ويژگي‌هاي مطالعات خارجي مي‌توان به مشاركت بالاي تمامي ذي‌نفعان حتي نمايندگان كودكان در مطالعات آمايشي، همكاري مشترك بخش دولتي و خصوصي، شبكه‌سازي ذي‌نفعان پيش و در طول انجام مطالعه و تداوم در انجام مطالعات و استفاده از سيستم‌هاي نظارت و بازخورد اشاره كرد.

در بخش دوم گزارش به برخي جنبه‌هاي تأثيرپذيري و تأثيرگذاري بخش سلامت نسبت به ساير بخش‌ها اشاره شد؛ و در ادامه به چالش‌هاي عمده‌اي كه بخش سلامت در حال و آينده با آنها روبه‌رو است ذكر گرديدند كه بر اساس درجه اهميت، پوشش حوزه‌هاي مختلف سلامت و دسترسي به اطلاعات، چالش‌هاي «مواجهه با پديده سالمندي»، «تفاوت اميد به زندگي»، «مصرف سيگار»، «ابتلا به ديابت»، «اضافه وزن و چاقي»، «فعاليت فيزيكي»، «سهم پرداخت از جيب» و «هزينه‌هاي فاجعه آور سلامت» انتخاب و توصيف شد. همچنين شواهد مختلف حاكي از وجود برخي عدم تعادل‌ها در توزيع منابع نظام سلامت در مناطق مختلف كشور است. عدم توازن در حوزه نيروي انساني متخصص سلامت، تخت‌هاي بيمارستاني و تجهيزات سرمايه‌اي تشخيصي و درماني شدت بيشتري دارد. در ادامه به پنج حوزه اصلي عدم توازن و تعادل‌هاي منطقه‌اي و تعارضات بين بخشي نظام سلامت كشور اشاره شد.

در بخش سوم گزارش، تعارض‌ها، عدم توازن‌ها و عدم تعادل‌هاي بين بخشي/ بين منطقه‌اي بخش سلامت بررسي و تحليل شده است. به سطوح تعارض در چهار سطح تعارضات بين بيمه‌هاي سلامت، چالش‌هاي سازمان‌هاي حمايت اجتماعي و امدادي، تعارضات بين سازمان‌هاي بيرون وزارت بهداشت با وزارت بهداشت و عدم تعادل، توازن و تعارض در حوزه‌هاي مختلف وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها مورد بررسي قرار گرفت.

بخش چهارم گزارش، به روندهاي تأثيرگذار بر بخش سلامت مي‌پردازد. اين روندها در دسته‌هاي رشد فناوري، سياسي اقتصادي، دموگرافيك، اجتماعي و محيط‌زيست طبقه‌بندي شد. همچنين براي شناسايي عوامل مؤثر بر آينده از مرور سريع، بررسي مطالعات از پيش انجام شده و مصاحبه با خبرگان استفاده شد.

در بخش پنجم گزارش، چشم‌انداز پيشنهادي بخش سلامت در افق ۲۰ ساله آمايش پيشنهاد شد. براي تدوين متن بيانيه چشم‌انداز بخش سلامت، چشم‌انداز اسناد بالادستي نظير نقشه جامع علمي سلامت، نقشه تحول سلامت و سياست‌هاي كلي نظام سلامت به عنوان اسناد بالادستي اصلي بخش سلامت مورد بررسي قرار گرفته‌اند. از سوي ديگر بررسي نتايج به دست آمده از ساير فازهاي مطالعه، به‌ويژه تحليل روندهاي آينده مؤثر بر بخش سلامت در كنار تحليل اسناد بالادستي، در جهت ارائه چشم‌انداز پيشنهادي براي آمايش بخش سلامت مورد استفاده قرار گرفتند.

در بخش ششم گزارش به سازمان فضايي مطلوب حوزه‌هاي اصلي عدم توازن و تعادل‌هاي منطقه‌اي نظام سلامت كشور اشاره شده است. در اين بخش به برخي پيش‌فرض‌ها و تعيين‌كننده‌هاي بخش سلامت براي سازمان فضايي مطلوب و افق فضايي مطلوب بخش سلامت در حوزه‌هاي كليدي آمايش سرزمين سلامت اشاره شده است.

در بخش هفتم گزارش راهبردهاي آمايشي بخش سلامت ارائه شده و براي استخراج آن‌ها از چهار مسير اصلي احصا راهبردهاي آمايشي در اسناد بالادستي بخشي سلامت، چالش‌‌هاي فعلي بخش سلامت تجارب آمايشي ساير كشورها و روندهاي مؤثر بر آينده بخش سلامت استفاده شد.

درنهايت در بخش هشتم گزارش، مهم‌ترين انتظارات بخش سلامت از ساير بخش‌ها عمدتاً با نگاه آمايش سرزمين ذكر شده است. براي تدوين اين انتظارات از تحليل روندها، تحليل اسناد بالادستي و نيز برخي مستندات مرتبط استفاده شده است.

دريافت فايل