مديرعلمي نشست دكتر محسن لبخندق؛ معاون پژوهشي دانشكده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)  در ابتداي نشست گفت: مدل هاي موفقي مثل جهاد سازندگي و بسيج مردم از ابتداي پيروزي انقلاب همواره راه گشاي رفع نياز هاي كشور بوده است اما متاسفانه اين ابتكارات كم نظير توسط نهاد علمي كشور مدل سازي نشده است.

وي با اينكه انقلاب اسلامي در ذات خود يك پديده فرهنگي است ادامه داد: پس از انقلاب، مقام معظم رهبري دو نقش نظريه پردازي و گفتمان سازي را به صورت همزمان برعهده گرفتند و باز هم نهاد علمي و فرهيختگان از اين مهم عقب ماندند. 

وي ادامه داد: توجه به تجربيات موفق، مردمي سازي در حوزه هاي مختلف اجرايي، مي بايست توسط نهاد علمي مورد توجه قرار گيرد و اين جلسه نيز در همين راستا با ابتكار مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري مورد توجه قرار گرفت.

دكتر ميثم ياوري؛ جامعه شناس و كارشناس برنامه ريزي راهبردي در حوزه فرهنگ به عنوان سخنران ابتدايي نشست ضمن بررسي ديدگاه مقام معظم رهبري در حوزه مردمي سازي اداره كشور، گفت: توجه مقام معظم رهبري به ظرفيت مردم تنها خلاصه در يك امر سياسي نيست بلكه در منظومه فكري ايشان هركجا مردم ورود كرده اند موفقيت هاي بزرگي به دست آمده است.

وي ادامه داد: بر اساس بررسي هاي انجام شده بيانيه گام دوم در واقع تبيين  طرح راهبردي و كلان ايشان براي تمدن سازي، يعني "قيام جوانان براي پيشرفت همه جانبه كشور است". در واقع ورود گسترده به جريان حل مسئله با استفاده از ظرفيت جوانان و آحاد مردم، يك راهبرد اساسي در گام دوم انقلاب اسلامي است.

دكتر ياوري با اشاره به اينكه با حركت مردمي عملا به سمت تحول حركت مي كنيم افزود: با بررسي نظريه نئو ماركسيست ها و آموزه هاي هابرماس يك جريان جدي در غرب ايجاد مي شود كه به نقش نهاد هاي مردم نهاد مثل سمن ها توجه خاصي دارد. در طرف مقابل حلقه هاي مياني در پارادايم فكري رهبري مبتني بر تشديد اراده هاي آحاد مردم است و در واقع فرمان آتش به اختيار در خدمت تشديد اراده هاي عمومي است. لذا بر اين باورم كه در همين نقطه خط مرز اين نظريه با نظريه كنش ارتباطي نمايان مي شود. در واقع در نظريه كنش ارتباطي، نهاد هاي واسط محدود كننده اراده توده ها هستند و به عنوان سوپاپ اطمينان نظام سرمايه داري عمل مي كنند ولي در نقطه مقابل، حلقه هاي مياني در انديشه رهبري سقفي براي حركت ندارد.

اين پژوهشگر ادامه داد: در انديشه توحيدي نيز همين معنا نسبت به حركت انسان وجود دارد. در واقع انسان در نگاه توحيدي مرزي براي حركت به سمت رشد و تعالي ندارد. لذا جامعه اسلامي محلي براي آزاد سازي و رشد و تعالي حداكثري انسان است. لذا در واقع، زمان آتش به اختيار به يك معنا رشد و بلوغ ساختاري را در نظام اسلامي به دنبال خواهد داشت.

اين جامعه شناس در تشريح پيامد هاي اين نگاه گفت: كشاندن جوانان به عرصه مديريت كشور و خنثي سازي طرح هاي دشمن دو نتيجه ابتدايي اين نگاه است. در واقع ورود جوانان به عرصه كار و مديريت جامعه يك حركت بنيادين است. در اين نگاه انقلاب فرهنگي حاصل درگير كردن جوانان براي حل مسائل كشور است. 

ياوري در تشريح شعار سال در اين نگاه فكري افزود: توجه به ظرفيت هاي ملي در واقع مي تواند هسته هاي متكثر دانش بنيان را خلق كند. و اين حلقه هاي متكثر با حضور حداكثري جوانان تحصيلكرده ممكن خواهد بود، بر خلاف اينكه تصور مي شود، دانش بنيان كردن اقتصاد، لاجرم به محدود كردن استفاده از سرمايه انساني و در نتيجه كاهش اشتغال منتهي خواهد شد.

دكتر ميثم ياوري ادامه داد: البته اين تئوري مبتني بر قيام لله است. وقتي انسان ها اراده به تغيير بكنند قدرت هاي الهي نيز به آنها كمك مي كند. به عنوان مثال مدل شهيد حسن باقري در جنگ تحميلي يك مثال عيني در اين مدل فكري است. و مدل فكري به معجزه هاي اجتماعي مبتني بر اراده هاي انساني منجر مي شود كه اين مطلب نيز مبتني بر سنت الهي است.

وي در خاتمه تاكيد كرد: نبايد از ياد برد كه يك طرح كلان راهبردي وجود دارد كه فرمول اين طرح در بيانيه گام دوم در پاراگراف هاي ابتدايي بيان شده است. اراده ملي جان مايه پيشرفت همه جانبه است. لذا بر اين باوريم كه در گام دوم انقلاب بايد اراده ملي در كانون مديريت كشور قرار گيرد چرا كه امام رضوان ا... تعالي عليه و رهبر معظم انقلاب مبتني بر انديشه اسلامي همواره بر اين باور بوده اند.

حجت الاسلام دكتر سيد محمد حسين هاشميان؛ دانشيار دانشگاه باقر العلوم (ع) به عنوان سخنران دوم اين نشست گفت: در تشريح مفهوم توسعه مردم نهاد بايد دلالت هاي اين مباحث در خصوص برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار گيرد. لذا بايد پرسيد توسعه فرهنگي مردم نهاد در منظر غرب و انقلاب اسلامي چه دلالت هايي دارد؟

وي در تشريح معناي توسعه فرهنگي ادامه داد: توسعه فرهنگي و بحث مردم نهاد چگونه ممكن است؟ برنامه هاي توسعه بايد در نسبت ميان اقتصاد، سياست و فرهنگ مورد توجه قرار گيرد. جالب است كه برنامه ريزان ما اصالت را به اقتصاد دادند. 

دكتر سيد محمد حسين هاشميان ادامه داد: فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگي يك دوگانه است. كه بايد مورد واكاوي دقيق قرار گيرد لذا بر اساس تجربيات تاريخي ورود فرهنگ توسعه به ايران مبتني بر نظريه نوسازي بوده است. در اين نگاه توسعه، يك بار ارزشي و ايديولوژيك دارد. اين نگاه توسعه را يك فرايند مدرنيزاسيون مي داند. جالب است بدانيم در نگاه برخي از نويسندگان غربي مفهوم توسعه مفهومي است كه غرب با آن دنيا را طبقه بندي مي كند. در باطن امر تمام نظامات را در خدمت خودش قرار مي دهد. 

اين استاد دانشگاه افزود: در يك نگاه كلّي، روح حاكم بر برنامه هاي شش گانه توسعه در كشور مبتني بر مكتب نوسازي بوده است. و بايد گفت در صورت ادامه اين روند نه مي توانيم نگاه گام دوم را محقق كنيم و نه مي توانيم به اهداف حداقلي توسعه دست پيدا كنيم.

هاشميان در تشريح نگاه مكتب نوسازي ادامه داد: در نگاه مكتب نوسازي توسعه ربطي به زيست بوم ندارد. اين در حالي است كه حتي متفكرين ايراني فارغ از نگاه آرماني و تنها با نگاه ملي، تلاش دارند به توسعه ايران رنگ و بوي ملي بدهند كه اين مهم در نگاه مكتب نوسازي قابل فهم نيست. اين متفكرين بر اين باورند كه ما با توجه به همين زيست بوم خودمان الگو هايي براي پيشرفت داريم كه از آنها استفاده نكرديم.

وي خاطر نشان كرد: مكتب نوسازي حتي ظرفيت هاي بومي هم نمي بيند. چه برسد به آرمان ها، لذا بر اين باورم كه ما حتي اگر دغدغه ايران را داشته باشيم بايد راه خود را تغيير دهيم.

اين پژوهشگر ادامه داد: ما امروز نيازمند الگويي در مقابل الگوي نوسازي هستيم. اميدوارم در آستانه برنامه هفتم راه ديگري را براي رشد كشور پيدا كنيم. توسعه فرهنگ و فرهنگ توسعه دوگانه مهمي است. اگر فرهنگ را به هوايي كه ما را احاطه كرده است تعبير كنيم. در واقع همه معاني را ما ذيل فرهنگ باز توليد مي شود.

وي در خصوص ترجمه ويژه توسعه در نگاه ديني گفت: كليد واژه اسلامي، "رشد" ترجمه كلمه توسعه است. كلمه رشد هم در ساحت هاي مادي و هم ساحت هاي معنوي مورد توجه قرار مي دهد. 

دكتر هاشميان در خصوص مدل دولت سيزدهم گفت: حركت دولت سيزدهم استفاده از ظرفيت هاي كارشناسي غير سياسي در همه سطوح است. كه اين مهم مي تواند دولت را در استفاده از همه ظرفيت كارشناسي دولت برخوردار نمايد.

وي ضمن نقد بي قاعده خصوصي سازي گفت: اصالت بازار و آوردن هرچيز در افق اقتصاد، يك پارادايم رفتاري را خلق مي كند. نظريه خصوصي سازي در همين پارادايم معنا مي شود. برخي خصوصي سازي ها در كشور ما حتي در بخش فرهنگ با همين نگاه اتفاق افتاده است. كليشه خصوصي سازي در واقع خلق بازار نوكيسگان را به وجود آورد. با اين مدل بازار اصيل نيز از هم مي پاشد. ظهور طبقه نوكيسه و سفته بازي نتيجه اين بازار نوكيسه پرور است.

وي افزود: درنگاه بازارشدن همه چيز حتي دولت هم تهديد مي شود. حتي جامعه مدني هم تبديل به بازار مي شود اين ديدگاه مجالي براي مردم ايجاد نمي كند بلكه همه چيز را بازار مي بيند. البته نقد ما به محوريت بخشي به بازار است نه استفاده از عقلانيت مالي.

وي در پايان افزود: در يك نگاه كلي برخي بر اين باروند دولت، دولت سرمايه دار هاست. و عملا اين مدل بازار بر روابط مردمي هم تاثير مي گذارد و اين تاثير گذاري تا مرحله نابودي هرگونه اعتماد در جامعه است. لذا نبايد از ياد برد كه توسعه فرهنگي يك مفهوم ايديولوژيك است و يك مفهوم خنثي نيست و شش برنامه توسعه جمهوري اسلامي مبتني بر نظريه نوسازي بوده و نگاه ابزاري به فرهنگ داشته است و حتي به محوريت اقتصادي هم نرسيد و اين نقد يك دغدغه صرفا انقلابي نيست، حتي اين در نگاه ملي هم يك ضعف اساسي است.

هشتاد و ششمين نشست علمي-تخصصي و با عنوان "توسعه فرهنگي مردم نهاد"  اين نشست در روز چهارشنبه ۱۹ مرداد ماه سال ۱۴۰۱، به همت دفتر آموزش و ترويج مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري ساعت ۱۰ الي ۱۲ ظهر برگزار شد.

دريافت لينك خبر