به گزارش روابط‌عمومی مرکز، دویست و سومین نشست علمی-تخصّصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان "تحلیل و بررسی بودجۀ شرکت‌های دولتی سال ۱۴۰۴" برگزار شد. در این نشست، مهدی باقـری؛ رئیس سابق امـور شرکت‌های دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای عمومی سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان مدیر علمی نشست و همچنین حسن خوشپور؛ رئیس سابق امور شرکت‌های دولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور و محمَدنصیر عرب نصرت آبادی؛ رئیس گروه شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
در ابتدای نشست، مهدی باقـری؛ رئیس سابق امـور شرکت‌های دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای عمومی سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان مدیر علیمی نشست گفت: عدد ۶۳۷۷ همت بودجه شرکت‌های دولتی در سال ۱۴۰۴ است که این عدد نشانگر اهمیت موضوع بودجه شرکت‌های دولتی است. این رقم صرف‌نظر از نقش شرکت‌های دولتی در توسعه زیرساخت‌هاست و عملاً زیرساخت‌های مختلف از جمله زیرساخت‌های بخشهای آب، برق، گاز، مواد غذایی و... توسط شرکت‌های دولتی اداره می‌شود.
وی ادامه داد: باوجود اهمیتی که شرکت‌های دولتی در اقتصاد کشور دارند، آن‌قدر که بایسته و شایسته این موضوع است به آن پرداخته نشده است و ازاین‌رو اولین نشست ما در سال ۱۴۰۴ به بودجه شرکت‌های دولتی اختصاص داده شده است.
در ادامه این نشست، محمَدنصیر عرب نصرت آبادی؛ رئیس گروه شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور به‌عنوان سخنران اول نشست در خصوص فرایند تنظیم شرکت‌های دولتی گفت: فرایند تنظیم بودجه شرکت‌های دولتی دارای ضوابط و محدودیت‌های خاصی است که حاصل برآیندهای معادلات اجتماعی، سیاسی و ریاضی است که در نهایت محصول آن به بودجه شرکت‌های دولتی ختم می‌شود.
عرب ادامه داد: در خصوص محدودیت‌های زمانی بودجه شرکت‌های دولتی باید یادآور شد که در اجرای قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۸۲ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی فرایند عملیاتی تنظیم بودجه با بارگذاری فرم‌های عملکرد بودجه سال ۱۴۰۲ و تکمیل آنها توسط شرکت‌ها مبتنی بر صورت‌های مالی حسابرسی شده در مردادماه شروع می‌شود. در ادامه شرکت‌ها تا ۱۵ شهریورماه اطلاعات و ارقام مربوط به بودجه پیشنهادی هیئت‌مدیره برای سال ۱۴۰۴ خود را وارد سامانه کرده و برای سازمان ارسال می‌کنند
رئیس گروه شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور افزود: همچنین به‌منظور رعایت مواعد زمانی پیش‌بینی‌شده در قانون فوق سازمان، ضمن بررسی انطباق ارقام مندرج در فرم‌های عملکرد بودجه با صورت‌های مالی حسابرسی شده و همچنین بررسی ارقام بودجه پیشنهادی هیئت‌مدیره با ارقام مصوب مجمع آن شرکت و مفاد بخش‌نامه بودجه و تعاریف و ضوابط دستورالعمل منضم به بخش‌نامه و تلفیق ارقام نهایی حجم بودجه پیشنهادی برای ارائه قسمت اول لایحه بودجه در اول آبان‌ماه تهیه و تنظیم می‌شود.
وی در تعریف شرکت‌های دولتی گفت: شرکت دولتی بنگاه اقتصادی است که به‌موجب قانون برای انجام قسمتی از تصدی‌های دولت به‌موجب سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری جزو وظایف دولت محسوب می‌گردد ایجاد شده و بیش از پنجاه‌درصد سرمایه و سهام آن متعلق به دولت می‌باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه‌گذاری وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و شرکت‌های دولتی منفرداً یا مشترکاً ایجاد شده مادام که بیش از پنجاه درصد سهام آنها منفرداً یا مشترکاً متعلق به واحدهای سازمانی فوق‌الذکر باشد شرکت دولتی است.
عرب نصرت آبادی در خصوص تعداد شرکت‌های دولتی گفت: در پیوست شماره ۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور، در ارقام بودجه تعداد ۳۴۸ شرکت درج شده است که از این مقدار تعداد ۷۹ شرکت به‌عنوان شرکت اصلی و مادرتخصصی شناخته شده و مابقی شرکت‌ها ذیل آنها فعالیت می‌کنند. سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد و دارایی عضو ثابت مجامع شرکت‌های اصلی و مادرتخصصی هستند.
وی تشریح کرد: درواقع دولت در راستای مأموریت‌ها و محدودیت‌هایی که دارد در ارائه خدمات و تولید کالاهایی که به جامعه ارائه می‌شود شرکت‌های دولتی را ایجاد می‌کند و هدف اصلی دولت از شرکت‌داری الزاماً کسب سود و مالیات نیست و مواردی از جمله تأمین زیرساخت‌های تولید و انرژی اعم از نفت، گاز، آب، برق و تأمین کالاهای استراتژیک مورد نیاز و توسعه صنایع پتروشیمی که امکان انتقال آن به شرکت‌های خصوصی وجود ندارد توسط شرکت‌های دولتی اداره می‌شود. 
رئیس گروه شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور در خصوص بررسی اجزاء هزینه‌های شرکت‌های دولتی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بخش عمده هزینه شرکت‌های دولتی مربوط به قیمت تمام شده است؛ لذا قوانین و مقرراتی که ناظر تکالیفی است که منجر به کسر درصدی از هزینه شرکت‌های دولت می‌شود مستقیماً بهره‌وری این شرکت‌ها در تولید کالا یا ارائه خدمات را تحت‌الشعاع قرار داده و علاوه بر اختلال در انجام مأموریت‌های مربوط به شرکت هزینه‌های سرمایه‌ای آنها را هم به‌شدت کاهش می‌دهد؛ وی همچنین خاطرنشان کرد بسیاری از شرکت هایی که در جامعه به عنوان شرکت های دولتی مطرح هستند عملا جزو طبقه بندی شرکت ای دولتی محسوب نمی شوند و شرکت های تحت مدیریت دولت هستند. این عدم تفکیک درست عملا منجر به ایجاد مشکلاتی برای شرکت های دولتی در ابعاد مختلف شده است.
در ادامه همچنین اقای عرب نصرت آبادی نسبت به تشریح اعداد و ارقام قسمت های مختلف هزینه ای و درامدی بودجه شرکتهای دولتی اقدام نمودند و از ابعاد مختلف این ارقام را مورد بررسی و تشریح قرار دادند.
در ادامه نشست، حسن خوشپور؛ رئیس سابق امور شرکت‌های دولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور به عنوان سخنران دوم نشست ضمن اشاره به این موضوع که دیدگاه کلان نسبت به مدیریت شرکت‌های دولتی تغییرات چندانی پیدا نکرده است گفت: تنها موردی که در طی بیش از ۳ دهه در فرایند تدوین بودجه شرکت‌های دولتی تغییر شده است نحوه سیستمی شدن ثبت و تدوین بودجه شرکت‌های دولتی نسبت به سیستم قبلی که سیستم دستی بود است که در طی است دوره سیستم دستی فرایند بودجه به یک فرایند سیستمی تبدیل شده است و هیچ‌گونه تغییرات مدیریتی کلان در نحوه اداره این شرکت‌ها صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: شرکت‌های دولتی یکی از اجزای اصلی اقتصاد سیاسی کشور هستند و نقش اساسی را در حکمرانی اقتصادی کشور را دارند. در بودجه شرکت‌های دولتی در سال ۱۴۰۴ مقدار ۵۰۶۷ میلیارد تومان در قالب درآمد و کمک از دولت ورودی پول دارند که مقدار ۴۸۵۲ میلیارد توان آن هزینه‌های اداره شرکت‌های دولتی است.
حسن خوشپور خاطرنشان کرد: حجم سرمایه‌گذاری شرکت‌های دولتی در سال ۱۴۰۴ عدد ۱۲۲۲ میلیارد تومان است که مقدار که مقدار ۹۹ هزار میلیارد تومان آن را از طریق مازاد درآمد نسبت به هزینه را سرمایه‌گذاری می‌کنند که پایین‌ترین سهم را دارد، مقدار ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از محل ذخیره استهلاک سرمایه‌گذاری می‌کنند و مبلغ ۱۰۹ هزار میلیارد تومان خالص وام داخلی است که صرف سرمایه‌گذاری می‌شود و ۶۵۶ هزار میلیارد تومان از محل سایر دریافت‌ها و دارایی‌های جاری برای سرمایه‌گذاری مصرف می‌کنند و ۱۵۶ هزار میلیارد تومان هم دولت به شرکت‌های دولتی برای سرمایه‌گذاری می‌گذارند. میزان ۸۱ درصد از سهم بودجه شرکت‌های دولتی صرف هزینه‌های جاری و تنها ۱۹ درصد از بودجه صرف سرمایه‌گذاری می‌شود.
رئیس سابق امور شرکت‌های دولتی سازمان برنامه و بودجۀ کشور در ادامه افزود: باید برای مدیریت کلان شرکت‌های دولتی یک فکر و چاره کرد و باید بخش شرکت‌های دولتی از بخش وزارتخانه‌ها تفکیک شود و شرکت‌های دولتی در یک چهارچوب و فضای دیگری که حالت شرکتی باشد باید سازماندهی شوند. دومین موضوع است که مجلس چه نقشی در فرایند بودجه از مرحله تنظیم تا مرحله تصویب و ابلاغ آن را دارد.؟ باید به این سمت برویم که بودجه شرکت‌های دولتی حالت اطلاعی پیدا کند و سازمان برنامه به عنوان عضو مجمع وارد شرکت‌ها بشود و اطلاعات بیشتر از شرکت‌ها بگیرد.
در ادامه نشست کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست، به بیان نقطه‌نظرات و طرح سؤالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست در تاریخ ۱۹ فروردین‌ماه ۱۴۰۴، به‌صورت حضوری و مجازی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌ها در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.

مشاهده فیلم و دریافت فایل نشست