موسسه چالاك را با مديريت پروژه و برون­ سپاري، بايد معني نمود، هنر مديريت مركز پژوهش ­هاي توسعه و آينده ­نگري اين بوده است كه بر اساس تكليف اساسنامه ­اي خود، بخش عمده پروژه­ هاي مطالعاتي را با استفاده از ظرفيت دانشگاه­ ها و موسسات پژوهشي بيروني و متخصصين و كارشناسان و البته با مديريت و راهبري داخلي و مبتني بر تقاضا و اعلام نياز سازمان برنامه و بودجه كشور، نه پروژه براي پروژه و عرضه­ محوريِ صرف، به انجام رسانده است.
مطلقِ اعتبار هيچ وزارتخانه، موسسه يا سازماني، ملاك، قضاوت نيست، بلكه در چارچوب تخصيص آن اعتبار، ميزان خروجي را بايد ملاك قرار داد. هرچند كه با معيار عدد مطلق بودجه نيز اين مركز پژوهشي در شمار دستگاه ­هاي اجرايي دولتيِ بزرگ، قرار نمي­ گيرد.
همچنين قابل ذكر است كه اعتبار مصوب قانوني اين مركز به طور كامل تخصيص نيافته است و عمليات انجام شده و هزينه آنها نيز بايد با لحاظ نمودن ميزان تخصيص و عملكرد مالي سنجيده شوند. در سال ۱۳۹۹ فقط حدود ۶۹ درصد اعتبارات عمومي مركز تخصيص يافته است و به نظر مي­رسد دورنماي سال جاري نيز بر همين منوال است. به طوري كه در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ تنها ميزان ۲۰ درصد از اعتبار مصوب مورد اشاره، تخصيص يافته است. 
نكته ديگر اين است كه اين مركز پژوهشي نوپا، در قالب اين اعتبارات تخصيص ­يافته و عملكرد آن، كه همواره كمتر از تخصيص است، توانسته است كلان­ پروژه­ هاي متعددي همچون مجموعه مطالعات پشتيبان تدوين سند ملي آمايش سرزمين را در مقايسه با قيمت اعلاميِ موسسات مختلف داراي اين تخصص (كه پيشنهادات آنها در پاسخ به دو مرحله فراخوان مناقصه عمومي برگزار شده نيز موجود است) و با همان كيفيت و در فرايندي كاملا مشاركتي با حضور تمام دستگاه­ هاي اجرايي با صرفه و صلاح به انجام برساند. يا به عنوان مثالي ديگر اين مركز توانسته مسئوليت واگذار شده از طرف دولت، براي ارزيابي سند الگوي اسلامي ايراني پيشرفت، كه يك مركز پژوهشي ديگر ۱۰ سال براي آن مطالعه نموده است، را با هزينه ­اي اندك و با بسيج تعداد زيادي متخصص و كارشناس به انجام برساند.
چنانچه هزينه واحد فعاليت­ هاي اين مركز، شمارِ كلان پروژه ­هاي انجام شده، نشست­ هاي تخصصي و كارگاه­ هاي آموزشي و همايش سه روزه برگزار شده، گاهنامه ها و فصلنامه ­ها، مطالعات و گزارش ­هاي موردي منتشر شده، و نه مطلق هزينه و عملكرد، ملاك ارزيابي قرار داده شوند، به مفهوم صرفه و صلاح و سعي همكاران در حداقل نمودن هزينه­ ها در اين مركز پژوهشي كوچك و نوپا بيشتر پي برده مي ­شود.

در ادامه براي تنوير افكار عمومي، به برخي پرسش ­ها و ابهامات وارد شده، پاسخ ­هايي كوتاه ارائه مي ­شود:

• ۱-در پاسخ به نكات مطرح شده پيرامون ميزان كاربردي بودن مجموعه مطالعات تدوين سند ملي آمايش سرزمين و نقش آن در پيشگيري از بحران ­هاي زيست محيطي در خوزستان و سيستان و بلوچستان بايد اذعان داشت آمايش سرزمين نوعي برنامه ­ريزي بلندمدت فضايي - راهبردي براي تحقق در افق ۱۴۲۴ است و لذا نمي توان از سندي كه در پايان سال ۱۳۹۹ به تصويب رسيده است، انتظار داشت كه رافع تمامي مسائل و چالش ­هاي انباشت شده طي چندين دهه در كشور در اولين سال اجرا باشد. همچنين لازم به ذكر است كه در مطالعات تلفيق سند ملي آمايش سرزمين، به بهره برداري بيش از حد توان اكولوژيك سرزمين و برهم خوردن توازن بين منابع و مصارف آب در پهنه سرزمين از جمله خوزستان به عنوان يكي از مسائل كليدي پرداخته شده (فصل چهارم گزارش تلفيق مطالعات سند ملي آمايش سرزمين و همچنين گزارش ارزيابي توان اكولوژيك سرزمين و توازن بهره برداري از آن) و راهبردها و سياست­ هايي براي رفع آن ارائه شده است (فصل پنجم گزارش تلفيق). درضمن الگوي استقرار مطلوب فعاليت و نظام سكونتگاهي سرزمين با در نظر گرفتن توازن بهره ­برداري سرزمين و تعادل هاي منطقه­ اي براي كل كشور درقالب پاردايم شبكه اي پيشنهاد شده كه منجر به كاهش عدم تعادل­ ها، زيست­ پذيري و رقابت ­پذيري مناطق خواهد شد كه در سند نهايي نيز به تصويب شورايعالي آمايش سرزمين رسيد. يكي ديگر از وجوه تمايز سند ملي آمايش سرزمين در اين دوره از مطالعات آمايش، توجه ويژه به قلمروهاي خاص سرزمين نظير استان سيستان و بلوچستان، سواحل مكران، جنوب كرمان، دشت كوير و لوت، جزاير، سواحل جنوبي و ارتباطات با كشورهاي همسايه مي باشد كه در راهبردها و سياست هاي متعددي در متن سند تاكيد شده است.
• ۲- از ديگر ابهامات مطرح شده نقش سازمان برنامه و مركز پژوهش­ ها در ارائه راهبردهاي توسعه ­اي براي ۳۱ استان كشور است. در خصوص استفاده از ظرفيت ­هاي بالقوه ۳۱ استان كشور نيز لازم به توضيح است كه در سند ملي آمايش سرزمين و مطالعات پشتيبان آن (۴۳ جلد مطالعه)، و همچنين در اسناد استاني و مطالعات پشتيبان آن (بيش از ۱۲۰۰ جلد مطالعه كه توسط سازمان­ هاي مديريت و برنامه ­ريزي ۳۱ استان انجام شده است)، ظرفيت­ هاي مغفول مانده و مزيت ­هاي هر استان شناسايي شده است و اصولا اسناد ملي و استاني آمايش با هدف فعال­ سازي اين ظرفيت ها تهيه شده اند. ليكن با توجه به خصوصيت بلند مدت بودن آمايش سرزمين، انتظار رفع تمامي چالش ها و مسائل در سال اول اجراي اين اسناد با افق ۲۵ ساله، كاملا غيرمنطقي و غيرعلمي بوده و در جايگاه، مفهوم، رسالت و سطح تفصيل برنامه آمايش سرزمين نمي‌گنجد. نكته مهم ديگر اينكه، آسيب شناسي برنامه ­هاي آمايش سرزمين در كشور (فصل پنجم گزارش تلفيق مطالعات سند ملي آمايش سرزمين، جدول ۳۴ و همچنين گزارش الزامات تحقق رويكرد آمايش در نظام برنامه ريزي توسعه ايران) و همچنين مرور تجربيات آمايشي ساير كشورها (رجوع كنيد به گزارش مقايسه تطبيقي برنامه ريزي فضايي آمايش سرزمين در كشورهاي منتخب) نشان مي­ دهد كه عدم اجراي توصيه­ هاي آمايش سرزمين از دهه ۱۳۵۰ تاكنون منجر به بروز مسائل و چالش هاي كليدي در سرزمين شده است و نه عدم وجود راهبردها و سياست هاي آمايشي. به همين دليل در اين دوره از مطالعات آمايش سرزمين بر الزامات اجرايي شدن اين راهبردها و سياست ها تاكيد بيشتري شده است به نحوي كه مواد ۶ تا ۱۶ سند ملي آمايش سرزمين، به الزامات تحقق و اجرايي شدن اين سند اختصاص يافته است.
• ۳-در خصوص جابجايي­ هاي مديريتي در مركز لازم به ذكر است كه به موجب اساسنامه مصوب، رئيس مركز با حكم رئيس سازمان برنامه و بودجه كشور و از بين اعضاي هيات علمي دانشگاه ­هاي دولتي انتخاب و منصوب مي­ شود. شايان ذكر است كه اين مركز در دولت دوازدهم تاسيس شده و يك سال و اندي از عمر حدودا ۴ ساله اين مركز نوپا با مديريت جناب آقاي دكتر فرهاد دژپسند همراه بوده و پس از انتصاب ايشان به سمت وزارت امور اقتصادي و دارايي، به مدت نزديك به سه سال تا پايان دولت دوازدهم، مديريت آن بر عهده جناب آقاي دكتر آزموده اردلان، استاد تمام دانشگاه تهران، بوده است.
• ۴- فرايند جذب اعضاي هيات علمي در اين مركز و كليه دانشگاه ­ها و موسسات پژوهشي كه با مصوبه شوراي گسترش و برنامه ­ريزي آموزش عالي ايجاد شده ­اند، در قالب مصوبات هيات امنا و سهميه مورد تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و طي نمودن واخذ تاييد ساير مراجع قانوني، صرفاً از طريق سامانه متمركز مركز جذب هيات علمي وزارت علوم تحقيقات و فناوري صورت مي­ گيرد. مطابق اين فرايند، هر ساله دانشگاه ­ها و موسسات پژوهشي كه به استناد مصوبات هيات امنا، وزارت علوم و برنامه و بودجه كشور و سازمان امور اداري و استخدامي، مجاز به استخدام عضو هيات علمي باشند، نسبت به اعلام عنوان رشته ­هاي مورد نياز خود در سامانه متمركز جذب اقدام نموده و پس از تاييد وزارت علوم، فرايند ثبت نام متقاضيان بصورت برخط آغاز مي­ شود. با پايان يافتن مهلت ثبت نام و انجام بررسي­ هاي اوليه به لحاظ دارا بودن شرايط عمومي توسط وزارت علوم، متقاضيان به دانشگاه ­ها و موسسات پژوهشي معرفي مي­ شوند تا نسبت به بررسي شرايط اختصاصي و انجام مصاحبه علمي با حضور نماينده وزارت علوم اقدام نموده و افراد منتخب را براي طي نمودن ساير فرايندهاي مربوط به بررسي صلاحيت ­هاي عمومي و گزينش، به سامانه معرفي نمايند. مركز پژوهش ­هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور نيز پس از اخذ موافقت اصولي قطعي خود از شوراي گسترش و برنامه­ ريزي آموزش عالي در فراخوان­ هاي جذب سال­ هاي ۱۳۹۷ ، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ شركت نموده و تا كنون تنها ۳ نفر از سهميه سال ۱۳۹۷ به استخدام پيماني مركز درآمده ­اند و نام هيچ يك از افراد مورد اشاره در خبر منتشره در فهرست افراد استخدام شده اين مركز قرار ندارد.
• ۵-در راستاي قانون ممنوعيت به كارگيري بازنشستگان، اين مركز بر اساس مجوز صادره از سوي سازمان امور اداري و استخدامي كشور، فقط از خدمات ۲ نفر بازنشسته داراي تحصيلات تكميلي، در چارچوب ماده قانوني ذيربط،  به صورت يك سوم استفاده مي­ نمايد.
• ۶- تخصيص اعتبارات سالانه مركز در طول سه سال اخير به طور متوسط ۸۰ درصد مي ­باشد و بين تخصيص اعتبار و اعتبار مصوب، تفاوت زيادي وجود دارد. تمام هزينه ­هاي مركز باحداكثر صرفه ­جويي­ هاي لازم تعهد، تامين و طبق قوانين و مقررات پرداخت گرديده است.
• ۷-به منظور عدم ايجاد تراكم و تورم نيروي انساني و در راستاي اجراي قوانين و مقررات؛ تمام خدمات عمومي و تصدي­گري مركز (شامل خدمات نظافت، حفاظت فيزيكي، نقليه و ترابري؛ چاپ و انتشارات، رستوران و...) ازطريق مناقصه عمومي، به روش برون­ سپاري انجام مي شود­. ۱۳ نفر رسمي و پيماني اعلام شده در گزارش عملكرد مركز، صرفاً درحوزه فعاليت ­هاي ستادي و حاكميتي مشغول به كار مي­ باشند.
• ۸- در راستاي سياست ­هاي دولت و آيين ­نامه ­هاي مصوب، عمده خدمات پژوهشي و مشاوره ­اي براساس اعلام نياز سازمان برنامه، به اشخاص حقيقي و حقوقي صاحب­صلاحيت و خبره و صاحب­ نظر واجد شرايط، براي بازه زماني مشخص و محدود، در قالب قرارداد، مطابق قوانين و مقرات واگذار و نيازهاي واقعي از طريق خريد خدمات انجام  مي­شود.
• ۹-برخي از فعاليت­ هاي علمي پژوهشي انجام شده در سرفصل «نظام بودجه ­ريزي» در مركز پژوه ­هاي توسعه و آينده نگري، به شرح زير مي­ باشد:
  • گزارش پژوهشي اجراي نظام بودجه ريزي مبتني بر عملكرد در يك چهارچوب ميان­ مدت مخارج دولتي
  • گزارش پژوهشي تجربيات برخي از كشورها در اجراي نظام چارچوب بودجه ميان مدت مخارج دولتي
  • گزارش پژوهشي بودجه‌ريزي بر اساس عملكرد و بودجه‌ريزي تعهدي
  • گزارش پژوهشي سياست‌هاي اتخاذ شده كشورهاي همسايه ايران به منظور كاهش كسري بودجه
  • گزارش پژوهشي تراز مالي، حسابداري تعهدي و بودجه ريزي مبتني بر عملكرد
  • گزارش پژوهشي نرم‌هاي بودجه‌ريزي ابزاري براي مديريت ماليه عمومي
  • گزارش پژوهشي ارتباط دادن برنامه‌ريزي با بودجه‌ريزي: چارچوب مخارج ميان‌مدت
  • كلان پروژه بررسي و ارزيابي لايحه بودجه سال ۱۳۹۷ (شامل ۷ عنوان)
  • كلان پروژه بررسي و ارزيابي لايحه بودجه سال ۱۳۹۸ (شامل ۲۲ عنوان)
  • كلان پروژه بررسي و ارزيابي لايحه بودجه سال ۱۳۹۹ (شامل ۱۷ عنوان)
  • كلان پروژه بررسي و ارزيابي لايحه بودجه سال ۱۴۰۰ (شامل ۲۶ عنوان)
  • كارگاه آموزشي آشنايي با مفاهيم بودجه و بودجه ­ريزي
  • كتاب اصلاح ساختار بودجه (در دست انتشار)
  • كتاب شفافيت مالي (در دست انتشار)
• ۱۰- برخي از فعاليت­ هاي علمي پژوهشي انجام شده در سرفصل «آينده نگري» در مركز پژوهش­ هاي توسعه و آينده نگري به شرح زير مي ­باشد:
  • گزارش پژوهشي آينده پيش رو؛ كلان روندهاي حوزه انرژي
  • گزارش پژوهشي آينده پيش رو؛ انقلاب صنعتي چهارم و تحولات فناوري
  • گزارش پژوهشي آينده پيش رو؛ چالش هاي حكمراني
  • گزارش پژوهشي آينده پيش رو؛ كلان روند گسترش شهرنشيني و شهرهاي آينده
  • گزارش پژوهشي آينده نگاري موقعيت راهبردي ايران در منطقه و جهان، حكمراني در فضاي رقابت جهاني و چشم انداز آن
  • گزارش پژوهشي مقدمه­اي بر آينده ­پژوهي و روش ­هاي آن
  • گزارش پژوهشي آينده پيش رو: كلان روندهاي منتخب براي ارزيابي توسعه منطقه ­اي ايران
  • گزارش پژوهشي «آينده‌نگاري موقعيت راهبردي ايران در منطقه و جهان»
  • گزارش پژوهشي « آينده پيش‌رو:توليد و اشتغال در افق ۱۴۲۴»
  • گزارش پژوهشي آينده پيش‌رو: چالش‌هاي حكمراني در افق ۱۴۲۴
  • نشست تخصصي آينده آموزش عالي– چالش‌ها و راهكارها
  • نشست تخصصي آينده‌نگري تغييرات اقليمي كشور
  • هم انديشي ‌آينده نگاري ريسك درماندگي صندوق هاي بازنشستگي ايران، از منظر سرمايه گذاري و ارائه راهكارها و سناريوها
  • نشست علمي تخصصي با عنوان آينده‌نگري صندوق هاي بازنشستگي
  • نشست تخصصي آينده‌نگري نقش علم و فناوري در توليد ثروت ملي كشور
  • جلسه هم‌انديشي تبيين آينده بهره‌وري
  • هم انديشي «آينده پژوهي سياست هاي توسعه فناوري و نوآوري در ايران»
  • دوره آموزشي با موضوع كاربست روش هاي آينده پژوهي در مطالعات پشتيبان تدوين برنامه پساكرونا ( ۴ دوره)
• ۱۱-برخي از فعاليت­ هاي علمي پژوهشي انجام شده در سرفصل «برنامه ­ريزي توسعه» در مركز پژوهش ­هاي توسعه و آينده نگري به شرح زير مي ­باشد:
  • كلان پروژه بررسي ميزان تحقق پذيري و تحول آفريني الگوي اسلامي ايراني پيشرفت
  • كلان پروژه مطالعات تدوين الگوي مطلوب توسعه
  • مطالعات هفتاد سال برنامه ريزي توسعه در ايران
  • گزارش پژوهشي پروگرام در برنامه‌ريزي توسعه
  • مطالعه شاخص هاي توسعه با هدف ارزيابي تجربه توسعه ايران بعد از انقلاب اسلامي: مبتني بر مطالعات داخلي و خارجي
  • گزارش جايگاه ايران در شاخص توسعه انساني طي سه دهه اخير با تأكيد بر گزارش توسعه انساني ۲۰۲۰
  • گزارش بررسي تطبيقي موقعيت ايران در شاخص‌هاي بين‌المللي توسعه: مبتني بر داده‌هاي نهادهاي جهاني
  • كتاب هفتاد سال برنامه ­ريزي توسعه در ايران، آسيب­ ها و چالش ­ها
  • كتاب توسعه انساني (در دست انتشار)
  • گاهنامه پايش توسعه و آينده ­نگري شماره ۶ ويژه ­نامه برنامه ريزي توسعه (در دست انتشار)
  • نشست تخصصي بايسته‌هاي نظام برنامه‌ريزي كشور در آستانه تدوين برنامه هفتم توسعه
  • نشست تخصصي طراحي مكانيزم (Mechanism Design)،حلقه مفقوده توسعه كشور
  • نشست تخصصي مروري بر آسيب ­ها و چالش ­هاي برنامه­ ريزي توسعه در ايران، بازخواني تجربه برنامه اقتصاد مقاومتي و جهش توليد
  • نشست تخصصي «رويكردها، روش ها و تجارب موفق برنامه ­ريزي»
  • نشست تخصصي «الزامات برنامه ­ريزي منطقه ­اي در آستانه تدوين برنامه هفتم توسعه»
  • نشست تخصصي «بودجه­ ريزي و برنامه ­ريزي در تاريخ كهن كشور»
  • نشست تخصصي «اقتصاد ديجيتال: بلاك چين؛ كاربردها در برنامه‌ريزي با تأكيد بر كاربردهاي بلاك چين در برنامه ششم و درس‌هايي براي برنامه هفتم توسعه»
  • سخنراني علمي با موضوع «الگويي مناسب براي توسعه ايران»
• ۱۲-در پاسخ به پرسش مطرح شده مبني بر نقش مركز در انجام مطالعات مورد نياز براي تدوين برنامه هفتم توسعه كشور لازم است تبيين شود كه كه علاوه بر موارد ذكر شده در بند (۱۱) مجموعه مطالعات هفتاد سال برنامه‌ريزي توسعه در ايران و انتشار كتاب آسيب‌شناسي برناه‌هاي توسعه، كه هر دو براي جمع‌بندي تجربيات گذشته و استفاده از آنها در تهيه برنامه هفتم توسعه مهم هستند، براي هدايت سياست‌هاي ملي، بخشي، فرابخشي و منطقه‌اي، مطالعات مربوط به سند ملي آمايش سرزمين، كه نوعي برنامه ­ريزي توسعه فضايي محسوب مي شود و مجموعه مطالعات مربوط به تدوين برنامه پساكرونا كه اخيرا در مركز به انجام رسيده، به عنوان يك اندوخته دانشيِ به­ روز، در اختيار مركز و سازمان برنامه و بودجه كشور مي­ باشد و از آنها بهره گرفته خواهد شد. شايان ذكر است ان­شاءالله پس از ابلاغ سياست ­هاي كلي برنامه هفتم توسعه؛ مطالعات پشتيبان تكميلي مورد نياز نيز به روش خريد خدمات و با استفاده از تمام توان و ظرفيت علمي كشور از طريق فراخوان صورت خواهد پذيرفت.

با توجه به موارد ياد شده، اقدامات اين مركز در طول عمر كوتاه خود (۱۴۰۰-۱۳۹۶)، كه بخشي از آن نيز بايد مصروف تدارك لازم براي استقرار يك نهاد جديد شود،  قابل مقايسه با هر يك از موسسات يا مراكز پژوهشي نظير و حتي بزرگ است. با اين وجود، مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري، همواره، برنامه‌ريزي براي استفاده بهتر، كارآتر و بهره‌ورتر از ظرفيت‌ها و سرمايه‌هاي درون و بيرون را به عنوان يك اصل راهنما پذيرفته است و از هرگونه نقد علمي و پيشنهاد سازنده براي اين مهم و ارتقاي محتوي پژوهش‌ها، مطالعات، گزارش‌ها و ساير فعاليت‌ها نيز استقبال نموده و خواهد نمود.

به اميد سربلندي، بالندگي و توسعه ايران